Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Qupperneq 158

156
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
varðskipin voru með loftskeyta-
stöðvar og voru talsverð viðskipti við
þau.
Eins og að framan greinir reyndust
viðtækin fremur illa. Það var því
strax 1918, að keyptur var amerískur
lampamóttakari, og 1920 fékk stöðin
7 lampa Marconi-móttakara. „Það
vil ég segja landssímastjóra Forberg
til maklegs lofs, að hann hefir ekkert
viljað til þess spara, að stöðin væri
sem best útbúin viðtökutækjum, eftir
því sem efni standa til" sagði Frið-
björn.
í febrúar 1924 var bætt við 2. Kw.
neistastöð, sem rekin var beint frá
straumneti Rafmagnsveitunnar.
„Þessi stöð er að mestu smíðuð hér,
en ýmsir hlutar hennar keyptir hing-
að og þangað að, svo ekki er hægt að
kenna hana við neitt sérstakt loft-
skeytafélag. Þessi stöð var aðallega
notuð til viðskipta við skip og reynd-
ist hið mesta þarfaþing."
Það var skemmtileg tilviljun að
það skyldi vera sambandslaganefnd-
in, sem raunverulega varð fyrsti við-
skiptavinur loftskeytastöðvarinnar í
Reykjavík, skömmu eftir að hún var
opnuð.
Þáverandi ríkisstjórn sendi dönsku
samninganefndinni skeyti, en hún
var þá á leið hingað til lands með
„Islands Falk" til að semja um sam-
bandsmálið. Urðu því talsverð
skeytaviðskipti fram og til baka, milli
stjórnarinnar og nefndarinnar, áður
en Fálkinn kom til Reykjavíkur.
Ríkisþingið danska kaus af sinni
hálfu til samningagerðar þá: C. Hage
ráðherra, 1. C. Christiansen, F. J.
Borgbjerg og prófessor E. Arup.
Nú voru þeir komnir til Reykjavík-
ur og þann 1. júlí 1918 hófust umræð-
ur við íslensku sambandslaganefnd-
ina.
Eftir 18 daga þrotlaust starf náðist
samkomulag um frumvarp sam-
bandslaganna. Þar var viðurkennt
fullveldi íslenska ríkisins og ævar-
andi hlutleysi íslands.
Það var svo einn daginn. er hlé
varð á viðræðunum, að dönsku full-
trúarnir brugðu sér suður á loftskeyt-
astöð til að skoða hið nýja mann-
virki.
Ottó J. Ólafsson var á stöðinni
þegar dönsku nefndarmennirnir
komu suðureftir.
Hage ráðherra afþakkaði allar út-
skýringar, sagðist þekkja þetta allt út
og inn. En þeir vissu það ekki þá á
TFA, að Hage hefði verið í stjórn
„for det kontinentale Syndikat for
Poulsen’s Radio-Telegrafi," enda
kom það fljótlega í ljós að Hage gjör-
þekkti öll tækin, þó svo að hann
hefði enga trú haft á þróun loft-
skeytatækninnar, þegar hann skrif-
aði Hannesi Hafstein 1904.
Danirnir skoðuðu stöðina og létu
vel yfir. Um leið og þeir fóru rétti
Christiansen Ottó eina krónu danska
í þakklætisskyni fyrir leiðsögnina.
En þá var krónan króna.
Skömmu fyrir kl. 08,00 að morgni
þess 15. mars 1919 gerði óskaplegt
þrumuveður með eldingum í Reykja-
vík og nágrenni og mátti sjá þess
nterki víða í bænum. Eldingum sló
niður í götuljósker og rafleiðslur
brunnu. Elstu menn mundu ekki
annað eins, allt ætlaði um koll að
keyra. Þó urðu skemmdirnar mestar
á loftskeytasatöðinni.
Eldingu laust niður í aðalnet
stöðvarinnar og brenndi í sundur tvo
af fjórum þráðum í efsta netinu, og
eldinguna leiddi niður í tækin, sem
sprungu í smámola og þeyttust eins
og byssuhögl um loftskeytaherbergið
og niður í vélaklefann. Vírbútur fór
gegnum stofuhurð og skildi eftir sig
kringlótt gat, líkt og stórri kúlu hefði
verið skotið þar í gegn. Tæki, mælar
og leiðslur ásamt rafkerfi og ljósa-
stæðum ónýttust.
Sökum þess að stöðin var ekki op-
in nema hluta úr sólarhringnum var
loftskeytamaðurinn ekki kominn inn
í loftskeytaherbergið.
Húsvörðurinn, sem gætti jafn-
framt vélanna, var nýgenginn út úr
kjallaraherberginu, þar sem hann
hafði verið að yfirlíta vélar og bæta á
rafgeymana. Þar skall hurð nærri
hælum, því þar fór allt í rúst.
Þeir sem sáu þennan atburð, segja
að undirgangurinn hafi verið ferleg-
ur, er eldingunni laust niður, og há-
vaðinn eftir því. „Það var því líkast
að loftskeytamastrið væri með braki
og brestum að falla yfir húsið."
Haft var eftir Friðbirni loftskeyta-
stöðvarstjóra að talsverðan tíma tæki
að koma stöðinni í sitt fyrra horf, því
varahluti þyrfti að panta frá Eng-
landi. „Mun fyrirhugað að setja upp
til bráðabirgða stöðina úr Goðafossi,
sem hér er geymd, eða hina nýju loft-
skeytastöð sem fara á til Flateyjar á
Breiðafirði".
„Stöðvarstjórinn segir að það sé
tiltölulega fátítt að eldingu slái niður
í loftskeytastöðvar. Þó eru þess
nokkur dæmi. Telur hann hægt að
varna algerlega skemmdum á vélum í
þrumuveðri, með því að láta leiðsl-
una frá loftnetinu ganga beint í jörð,
þegar ekki er verið að nota stöðina.
Hins vegar hafi ekki verið álitin þörf
á því, þegar stöðin var reist hér, þar
eð mastrið myndi vera nægilegur
leiðari."
Stöðin, sem setja átti upp í Flatey,
hefur því verið komið fyrir á TFA,
því síðar á árinu var Goðafoss-stöðin
sett upp í Flatey.
Húsvörðurinn, sem þarna er
minnst á, var Lúðvík Jóhann
Nordgulen. fæddur í Sogni í Noregi,
harðsnúinn símaverkstjóri sem kom
með Forberg hingað til lands, þegar
síminn var lagður frá Seyðisfirði til
Reykjavíkur á einu sumri. Nordgul-
en var mesti víkingur og dugnaðar-
forkur. hann dó langt um aldur fram
úr krabbameini. Synir hans, þeir
Lúðvík og Alfreð, fetuðu í fótspor
föður síns og urðu landsþekktir síma-
verkstjórar.
Loftskeytastöðin var komin í samt
lag aftur eftir 3 vikur.
Þó rólegt hafi verið á TFA í fyrstu
fóru viðskiptin að færast í aukana eft-
ir stríðslokin. Hingað sótti urmull af
útlendum togurum, sem stunduðu
veiðar hér við landið. Stöðvar þeirra
voru yfirleitt svo kraftlitlar, að þeir
náðu ekki beinu sambandi við útlönd
og þurftu því að nota TFA sem milli-