Búnaðarrit - 01.01.1906, Síða 159
GRÓÐRAR- OG JARÐYEGSRANNSÓKNIR 153
hyggja að því, að túnstæðið sé haganlegur gróðrarvöllur
fyrir grastegundirnar; en þá er túnstæðið haganlegur
gróðrarvöllur þegar moldin heflr í sér nóg af þeim nær-
ingarefnum, er plönturnar þurfa, og grunnvatnið ekki er
dýpra en svo, að piönturæturnar nái því. Vanti einhver
nauðsynleg næringarefni í jarðveginn, verður að bæta
úr því með hæfilegum áburði, og sé grunnvatnið svo
djúpt í jörð að plönturnar nái því ekki, eru þær alger-
lega háðar regnvatninu; sé rigningasamt, getur sprottið
vel, en í þurkasumrum bregst grasvöxturinn með öllu
(t. a. m. á harðbalatúnum) nema piöntunum sé vatnað,
en það er viðasthvar á landi voru ógerningur sem stendur.
Hyggilegast er því og affarasælast að velja túnstæði
þannig, að grunnvatnið sé í hæfilegri dýpt, og allra best
væri að geta haft á valdi sinú að hækka það og iækka
eftir því, sem þörfin krefur.
Allvíðast hér á landi munu túnin vera á sama stað
í landareigninni og þau voru í fornöld þegar landið
bygðist, en forfeður vorir munu ekki hafa valið sér bæj-
arstæði eftir því lrve gott væri að yrkja þar tún, heldur
hafa þeir farið eftir því hvernig útsýni var, því þeir
kunnu betur við að sjá til mannaferða um hóraðið.
Gróðrinum hefir þá og verið nokkuð öðruvísi háttað,
með því að hlíðar og láglendi var þá skógi vaxið að
mestu. Skógurinn eyddist og gróðurinn breyttist og
landið biés víða upp, en túnin héldust á sama stað,
hvort sem hann var góður eða vondur, ef skriðuföll eða
vatnshlaup eyddu ekki bæina. Það er nú als ekki heldur
meining mín að menn eigi að yfivgefa gömlu túnin, að
minsta kosti ekki þar sem túnstæði eru góð, en það
væri hyggilegt að hætta að þreyta við harðbalatún, sem
bregðast þegar þurkasamt er, og rækta heldur veiturnar
eða mýrarnar utan við túnið. Og um öil tún landsins
er víst óhætt að fullyrða, að það þarf að rækta þau
betur og stækka þau að mun, því best væri að hver
bóndi hefði svo stórt tún að nægði öllum fénaði hans,