Vaki - 01.09.1952, Page 42

beztur, en ekki sakir dyggðanna eins og
áður var, og upp frá þessu skipti formið
eitt máli. Svo fljótt spilltist trúin og
varð að serimóníu. Ef nútíma hvers-
dagsmaður ætlar sér að skara fram úr,
er líklegt að hann reyni að verða enn
hversdagslegri en aðrir og hefja sig
þannig af eigin rammleik yfir miðlungs-
manninn. Á hverju ári fer fram sam-
keppni til að skera úr, hver eigi skilið
heitið hin „bandarísku meðalhjón", og
hjónin, sem bera sigur úr býtum eru
ánægð að hafa verið kosin. Fátt sýnir
betur en orðtækið ,,to keep up with the
Jones“, að standa ekki að baki nágrann-
anum, hve Bandaríkjamenn hafa
næmt skyn fyrir áliti almennings, óséð-
um en þó ávallt nálægum, hinu allt sjá-
andi auga Hegðunarreglunnar.
Iðnaðarauðlegð Bandaríkjanna hefur
stuðlað að því að bræða saman ólíka
landshluta í eina samfellda heild. Á
norður-, suður-, vestur- og austurlandi,
á landssvæði þrjú þúsund mílna breiðu,
landi sem skiptist á ýmsa vegu eftir
staðháttum, hefur hversdagsmenningin
setzt að. Bandarískt þjóðlíf hefur losað
sig undan höftum náttúrunnar, og þess
vegna á margbreytilegt umhverfi lítinn
þátt í að skapa hinn týpiska Bandaríkja-
mann. Hann fær mat sinn og fatnað,
lestrarefni og dægradvalir úr öllum
landshornum, og skiptir litlu máli úr
hverju. Htvarpssendingar, dagblöð,
vikurit, vöruhús, benzínafgreiðslur,
kvikmyndir, sjálfsalagrammifónar og
auglýsingafyrirtæki hafa numið lönd
jafnt hjá sléttubúa og dalbónda, kúreka
og skrifstofumanni í stórborg.
Siðmenningin hefur hvergi komizt
nær því að vera náttúrunni óháð en í
Bandaríkjunum. Mennirnir skapa sér
næstum sjálfir hið sálræna umhverfi, og
þar sem hversdagsmennskan er sterk-
asti þátturinn í bandarísku lífi er ekki
annars að vænta en Bandaríkjamenn
fari að dæmi náttúrunnar í vali hinna
hæfustu, verði hliðhollir þeim, sem laga
sig að núverandi aðstæðum, en þrengi
að einstaklingum sem sýna sérvizku og
sjálfstæði.
Upp úr síðustu styrjöld hefur banda-
rísk menning náð víðtækum áhrifum
meðal lágstétta víðs vegar um heiminn,
og hún hefur komið mörgum til að undr-
ast fyrirbærið sem almennt kallast
,,ameríkanismi“. 1 Evrópu hefur mjög
gætt áhrifa hans, enda eru menn þar í
álfu farnir að ræða hann, útlista hann
og sundui-greina. Hægri og vinstri öfl
hafa í þetta skipti verið á einu máli um
að telja hann gefa ástæður til uggs og
ótta, því að hann ber með sér anda jafn-
réttis og hversdagshátta, andstæðna við
þjóðfélag hinnar borgaralegu fríhyggju.
Þeim er ljóst, að ameríkanisminn grefur
undan gömlum hefðum frá tíð höfð-
ingjaveldisins jafnt og hinum síðari
hefðum, þar sem lögð var rækt við vits-
munalífið. I bæði skiptin er megináherzl-
an lögð á hið sérstæða og áhugi manna
glæddur á hinu æðsta, ágætasta og um
leið sjaldgæfasta í mannlegri reynslu.
Aftur á móti er ameríkanismanum eðli-
legt að vegsama lægsta sameiginlegan
mælikvarða allra manna, nú er leitað
einföldustu meðala til að æsa ímyndun-
aflið og trufla skynvitin, minnsta erfið-
is til að iðka hugsunina. Þess vegna eru
menntamenn, hvarvetna og í hvaða
flokki sem er, sammála um að mann-
fólkinu stafi hætta af hinum nýju áhrif-
um. Og þess vegna hafa þau náð óskiptri
hylli lágstéttanna í Evrópu.
Loksins hefur f jöldinn fundið sér tals-
mann og fulltrúa. Loksins koma menn,
sem helga starf sitt fjöldanum, semja
handa honum sönglög og skáldsögur,
reisa honum kvikmyndahús og fylla þau
myndum sem honum þykir gaman að
sjá. Þar kom, að múgmaðurinn fékk að
smakka á einhverju bragðgóðu, það
TlMARITIÐ VAKI
40