Hugur - 01.06.2008, Side 152

Hugur - 01.06.2008, Side 152
15° Björn Þorsteinsson sannarlega alsælt yfir því að hafa fengið jarðarberjaköku í svanginn, eða hvort sælan sem barnið virtist sannarlega finna til hlytist framar öðru af því að gleðja foreldrana. (Við ættum að leiða hugann að þessu næst þegar við bjóðum barni ís - hvers vegna veldur það okkur gremju að barnið hafni boðinu?) Með orðalagi Lacans kemur hér til sögunnar ný og ef til vill ógnvekjandi staðreynd: löngun mín er alltaf að einhverju marki löngun hins. Að tala um hreina löngun sem sprottin er að fullu og öllu úr eigin brjósti - hreinræktaða löngun, heimabakaða og heima- tilbúna - er ekkert annað en blekking. Einstaklingurinn, eða sjálfsveran eins og Lacan kýs heldur að kalla það, er klofinn allt frá inngöngu sinni í merkingarheim- inn (sem Lacan nefnir einnig svið hins táknræna). * * * Nú er mál að flétta saman þræði og fá botn í málið. Þegar að er gáð kemur í ljós að lýsing Lacans á því hvernig þráin brotnar upp, hvernig sjálfsveran klofnar og verður alltaf í senn innhverf og úthverf, hvernig hún er í senn „hérna inni“ og „þarna úti“ — er ekkert annað en kenning Hegels um nei-kvæðið (þann eiginleika mannsins að kveða nei við því sem við blasir) í nýjum búningi. Við minnumst þess að við skilgreindum umrætt neikvæði hjá Hegel sem þann eiginleika sem greindi menn frá dýrum. Þessi sami eiginleiki snýr aftur í kenningu Lacans um löngunina. Dýr hafa, að mati Lacans, ekki langanir á sama hátt og menn; þau hafa að vísu hvatir, en þau skortir þá yfirvegun, meðvitund eða „refleksjón" sem þarf til þess að um réttnefnda (mannlega) löngun sé að ræða. Til að varpa ljósi á þennan greinarmun og þessar hliðstæður skulum við leita fanga hjá slóvenska heimspek- ingnum Slavoj Zizek, sem skrifar í bók sinni Óraplágunni um „miður geðslega reynslu sem flestir kannast við“: [...] í miðjum kh'ðum við áköf kynmök er hægt að „aftengjast" allt í einu - skyndilega vaknar spurningin: „Hvað er ég að gera hérna, bullsveittur við þessi bjálfalegu endurteknu tilþrif?"; nautnin getur breyst í viðbjóð eða undarlega firrð.34 Meginatriðið sem hér er í húfi er þetta: dýr eru ekki fær um þessa skyndilegu meðvitund, þessa „undarlegu firrð" sem eyðileggur algleymið og unaðinn. Og vandinn er sá, hinn ofur-mannlegi vandi, að þetta getur alltaf gerst og gerir ekki boð á undan sér. Á þennan hátt er meðvitundin böl mannsins - hún skyggir á hina beinu, hreinu og milliliðalausu reynslu af hlutnum sjálfum, í þessu tilfelli kynferðislegri nautn. Jafnframt sést að í þessum skilningi er ekkert mannlegra en að flækja nautnina. Og nú skulum við ganga hreint til verks, í beinu framhaldi, og takast á við þá k'fseigu og á margan hátt óþolandi spurningu sem varðar meinta náttúru og ónáttúru þess hvernig kynmök eru stunduð. Ættum við kannski að „gangast við glæpnum" og fallast á að það eina sem sé náttúrulegt við kynlíf sé (líffræðilegt) æxlunarhlutverk þess? Að kjarni þess, upphaf þess og endir, nátt- lírulegur tilgangur þess, er sá einn að viðhalda tegundinníi Eg ætla ekki að svara 34 Zizek, Óraplágan, s. 175.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.