Helgafell - 01.12.1942, Side 22

300
HELGAFELL
endi á koungssambandið og það, sem
eftir er af sambandssáttmálanum. Sum-
um mönnum er þetta svo hugleikið, að
svo virðist sem öll vandamál, sem leysa
þarf, eigi að þoka fyrir þessu eina.
í forystugrein eins aðalstjórnmála-
blaðs landsins fyrir nokkrum dögum
segir:
,,Nú væri 1. desember vel valinn
til lokaákvörðunar um endurreisn
hins forna íslenzka lýðveldis“.
Þessi varð niðurstaða stjórnmála-
mannsins, er hann hafði rennt hugan-
um yfir málefni þjóðarinnar og gert
sér grein fyrir vandamálum þeim, er
liggja fyrir Alþingi.
Fyrsti desember er senn á enda, án
þess að athöfnin hafi farið fram, en
það er dagur að morgni.
Það var eitt orð, orðið ,,forna“, í
hinum greindu ummælum, sem þó lík-
lega er ofaukið þar, sem beinir hugan-
um sem snöggvast aftur á tíma hins
forna lýðveldis.
Það er eins og stjórnmálaástandið á
yfirstandandi tíma beri svolítinn svip
af stjórnmálalífinu á síðustu áratugum
hins forna lýðveldis. Má ekki segja,
að það hafi einmitt fjórir stjórnmála-
flokkar staðið að því að koma lýðveld-
inu á kné og veita því nábjargirnar ?
Flokkar Haukdæla, Sturlunga, Ásbirn-
inga og Svínfellinga,- Þessir flokkar
unnu stundum saman, á víxl, tveir og
þrír, beittu hver annan brögðum,
mannskemmdu hver annan og sviku
hver annan. — Registrið er alveg hið
sama þá og nú. Enginn einn flokkur
gat þá náð yfirráðunum, fyrr en í lok-
in, og þá með aðfengnum styrk. Vill
nokkur staðhæfa, að forystumenn þess-
ara flokka hafi verið verri menn og ó-
vitrari en forráðamenn núverandi
stjórnmálaflokka ? Ég vil þa<5 e/j/ji, en
hver og einn getur reynt að gera þann
mannjöfnuð, ef hann vill.
Nú er í ráði að endurreisa, að sjálf-
sögðu í nýjum stíl, það musteri, er féll
vegna vanstjórnar og skapgerðarbresta
þessara forfeðra vorra.
Þetta er almennt nefnt markmið og
lokaspor í sjálfstæðismálinu.
Eftir því sem málum er komið, er
hin ráðgerða breyting meira formlegs
en raunhæfs eðlis. Markmiðið í sjálf-
stæðismálinu heldur áfram að vera hið
sama og áður, það, að vér ráðum mál-
um vorum sjálfir án íhlutunar annarr-
ar þjóðar. Nú gerum vér það með þeirri
skerðingu, sem leiðir af styrjaldará-
standinu. Vér búum, ef svo má að
orði kveða, við konunglegt lýðveldi, á
sama hátt og nafnfrægur rithöfundur
nefnir samveldislöndin brezku ,,hin
krýndu lýðveldi“. Lýðveldisstjórnar-
form markar aðeins kapitulaskipti í
stjórnmálasögu vorri. Með lýðveldis-
myndun stígum vér engan veginn loka-
sporið í sjálfstæðismálinu. Lol^asporiS
eigum vér aldrei að stíga, því að ef vér
gerum það, væri sjálfstæðismálinu lok-
ið og sjálfstæðið úr sögunni. Forfeður
vorir stigu sitt lokaspor á 13. öld í sjálf-
stæðismáli þjóðarinnar þá. Það tókst
löngu síðar að hefja gönguna aftur
fram á við, og stefnan er sú ennþá.
En hið undursamlega er það, að hin
sama öld, 13. öldin, sem glataði stjórn-
arfarslegu sjálfstæði þjóðarinnar, hún
kveikti flesta þá stærstu kyndla, sem
lýst hafa þjóðinni aftur inn á braut hins
endurborna sjálfstæðis og varpað hafa
þeirri birtu á oss, að aðrar þjóðir hafa
viðurkennt tilveru vora, sem sérstakr-
ar þjóðar með ríkisréttindum.
Vér megum ekki láta hversdagsleg
orðtök glepja oss. Sjálfstæðisbaráttan
er í fullum gangi. Núverandi styrjöld
og síðustu tímar hafa fengið oss ný og