Helgafell - 01.12.1942, Síða 114

Kristleifur Þorsteinsson:
Rökkursöngvar
Þegar ég er að rifja upp ýmsar end-
urminningar frá bernskudögunum,
verða það einkum skammdegisrökkr-
in, sem eiga minningar frábrugðnar
því, er gerðist á öðrum tímum. Frá-
sagnir um allt dularfullt voru áhrifa-
mestar í rökkrum. Meðal þess voru
sögur af draugum, útburðum, skrímsl-
um, tröllum og mörgu öðru, ýmist ægi-
legu eða dulrænu. En því fór fjarri,
að þetta væri hin eina rökkurskemmt-
un. Móðir mín lét sér fátt um finnast
slík umtalsefni. Ekki þorði hún samt
að rengja þetta allt. En hún var sann-
færð um það, að ekkert væri að ótt-
ast, þar sem guðsorð væri haft um
hönd með andakt og eftirtekt. Sálma-
söng og húslestra taldi hún örugga
vörn gegn öllum slæðingi. Söngur var
hennar mesta yndi, en sálma eða vers
vildi hún ekki láta syngja nema með
fyllstu andakt, og aðeins við húslestr-
ana á sunnudögum og kvöldlestra í
vökulokin. En svo gat það komið fyr-
ir, þegar allir áttu að syngja, ungir og
gamlir, að sumir yrðu hjáróma, þegar
þeir voru veikir í lagi, og það svo ó-
notalega, að sumum hinum alvöru-
minnstu kæmi hlátur í hug. En slíkt
var víti, sem öllum bar að varast. Til
þess að ráða bót á því, að söngur við
húslestra gæti valdið hneykslunum, var
það eina ráðið að æfa lögin áður. En
þeim æfingum fylgdi oft gáski og
hlátrar, þegar einhver söngmanna rak
upp hrinu, þar sem verst gegndi. Lagði
móðir mín blátt bann við því, að hin
svo kölluðu andlegu vers væru notuð
við slíkar æfingar. En eitthvað varð
til bragðs að taka. Enginn tími var
jafn hentugur til þessara söngæfinga
og rökkrið. í myrkrinu urðu unglingar
uppburðarmeiri en í albjörtu. Þá var
hægara að leyna því, hver það var,
sem glappaskotunum olli og að var
hlegið. Sú dökka dula, sem myrkrið
breiddi jafnt yfir alla, skýldi kinnroða
þeirra, sem linastir voru í listinni. —
Þegar unglingar voru taldir nokkuð
sjálfbjarga að syngja undir, urðu þeir
að æfa sig í því að syngja lagið einir.
Söngur við húslestra mátti ekki falla
niður, væri annars kostur. Nú var það
svo oft, að aðalforsöngvari heimilisins
var að heiman. Þá varð að nota þá,
sem heima voru, til þess að stýra
söngnum. Gátu þá rökkuræfingarnar
komið í góðar þarfir. En til þess að
slíkar æfingar kæmu að sem beztum
notum, þurfti allt heimilisfólkið, sem
sungið gat, að kunna sem flest erindi
undir sama brag og sálmarnir voru, er
daglega voru sungnir. Urðu því þau
börn, er söngrödd höfðu, að læra sem
flest af þeim erindum, sem tilheyrðu
þeim flokki ljóða, er ortur var undir
sálmalögum, en að efni til laus við
alla guðrækni. Slík erindi voru nefnd
druslur. — Flestar hinar svo kölluðu
druslur voru gamlir húsgangar eftir ó-
kunna höfunda, en þó voru þar í
bland erindi eftir gömul höfuðskáld,
bæði Hallgrím Pétursson, Stefán ÓI-
afsson, Jón Thoroddsen og fleiri. Að-
aláherzlan var lögð á það, að í þess-
um erindum, sem notuð voru við rökk-