Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 76

138
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
andi yfirlit íslenzkrar nútímalistar. Síðan verður að reyna að fylla
skörðin eftir því, sem fjármunir leyfa.
En hvað að því loknu? Á að jarða þau aftur í lélegum kjöllurum
eða stafla þeim innan um köngurlóavefi á háaloftum? Eða á að
dreifa þeim aftur eins og flugmiðum um landið?
Við þessu hlýtur aðeins að vera eitt svar, aðeins eitt: Það verður að
byggja opinbert listasafn á íslandi. Það verður að byggja listasafn
fljótlega, ekki aðeins til þess að forða þeim listaverkum, sem við eigum,
frá glötun, heldur til að skapa vettvang, þar sem þjóðin á aðgang að
þessum auði sínum, — virðulegt og lífrænt heimili hinnar ungu og
miklu vakningar á sviði fagurra lista. Á meðan þetta er ógert, er íslenzk
list á vergangi og merking orðanna íslenzk menning aðeins hálf.
Alllangt er síðan að raddir heyrðust um það, að nota bæri efstu
hæð Þjóðminjasafnsins nýja undir listasafn, — til bráðabirgða. í
fyrsta lagi er öllum kunnugt, að orðin „til hráðabirgða“ þýða á nú-
tímaíslenzku „um ófyrirsjáanlega framtíð“, og í öðru lagi hlýtur það
að vera öllum ljóst, sem nokkurt skynbragð bera á inyndir og gengið
hafa um fyrrnefnda hæð, að hún er með öllu ótækur staður undir
listasafn, — enda hefur ítrekuð gagnrýni Félags íslenzkra listamanna
á þessari fyrirætlun borið þess glöggt vitni.
Hins vegar væri ekki úr vegi að nota þennan stað, ef hann er falur,
og safna þangað öllum listaverkum hins opinbera, skrásetja þau, gera
við þau, og jafnvel, ef hægt er, að halda þar á þeim opinbera sýningu.
En gagnvart hinu verða jafnt listamenn sjálfir og allur hinn listunn-
andi almenningur að standa fast á verði, að hinu opinbera gefist hér
skálkaskjól til að draga hina sjálfsögðu og nauðsynlegu úrlausn
þessa máls von úr viti. Af ótta við þetta hafa meira að segja komið
fram sterkar raddir á meðal listamanna um það, að þeim bæri að
hafna þeirri fyrirætlun með öllu, að eitt einasta listaverk verði flutt á
þennan stað, — og er það sjónarmið sízt óeðlilegt.
En hvernig á þá listasafn að vera? Hvaða kröfur eigum við að
gera til slíkrar stofnunar?
Eins og þeir þekkja, sem utan hafa farið og lagt leið sína um lista-
söfn, er varla hægt að hugsa sér nein hús, sem eru jafn þreytandi til
umgengni og tilbreytingarlaus, — jafnvel þótt þau hafi hin fegurstu
verk að geyma. Hvergi geta menn tyllt sér, hvergi kveikt í pípu né