Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Page 108

Tímarit Máls og menningar
hefði orðið að bíða mörg ár enn sökum þess
að nauðsynlegar undirstöðuútgáfur skortir.
En bresti ekki áræði eða stórhug ætti ekki
að vera til fyrirstöðu að þessum útgáfu-
verkum — vísindalegum og alþýðlegum —
yrði hrundið í framkvæmd.
Mætti enginn misskilja þessi ummæli
svo að cg vanþakki framtak útgáfufyrirtæk-
isins sem hér á hlut að máli eða verk út-
gefandans. Iíér hefur aðeins verið notað
tækiíæri til að minna á verkefni scm of
lengi hafa beðið.
Bjarni Einarsson.
P. s. Framar i tímaritinu er til gamans
prentað fornkvæði sem varla er hægt að
segja að hafi áður komið fyrir almennings
sjónir, því að það er útgefið og prentað
fyrsta sinni í fomkvæðasafni Jóns Helga-
sor.ar, Islenzk fornkvæði I 22—24, sem
mun því miður vera í fárra höndum. Kvæð-
ið er í bók séra Gissurar Sveinssonar, en
hcfur af ástæðum sem örðugt er að geta sér
til um, verið hafnað í fornkvæðaútgáfu
þeirra Jóns Sigurðssonar og Grundtvigs.
Ilér er farið eftir útgáfu Jóns Helgasonar,
en stafsetningu breytt.
B.E.
Höfundur Orkneyinga sögn
Nýtt bindi af Islenzkum fornritum þykir
ávallt mikill viðburður, og Orkneyinga saga
í vandaðri útgáfu Finnboga Guðmundsson-
ar landsbókavarðar er engin undantekning.1
Ilartnær hálf öld er nú liðin síðan Sigurð-
ur Nordal gaf út vísindalega útgáfu á sög-
unni, en nú hefur loksins komið fram út-
1 lslenzk fornrít, XXXIV. bindi. Orkney-
inga saga. Finnbogi Guðmundsson gaf út.
Hið íslenzka fomritafélag 1965. CXLI-f-
430 bls.
gáfa, scm cr hvorutveggja í senn: alþýðleg
og þó fullkomlega fræðileg. Er því ærin
ástæða til að áma Fomritafélaginu til
heilla og þakka um leið Finnboga fyrir vel
unnið starf.
Við lestur hinnar nýju útgáfu er ýmis-
legt, sem rifjast upp fyrir lesanda. Formáli
er glöggur og ýtarlegur, enda er Finnbogi
Guðmundsson góðvirkur fræðimaður og þó
hugkvæmur. I ritgerð sinni hefur hann
meðal annars komið fram með nýjar hug-
myndir um höfund sögunnar, og eru þær
lilefni þeirra hugleiðinga, sem hér fara á
eftir.
Fyrir allmörgum árum ritaði Einar Ólaf-
ur Sveinsson merka ritgerð um sagnaritun
Oddaverja, og þar hélt hann fram þeirri
skoðun, að Orkneyinga saga væri rituð á
vcgum þeirra. I ritgerð sinni rakti Einar
Ólafur samband Islendinga og Orkneyinga
á síðara hluta tólftu aldar og fyrra hluta
hinnar þrettándu, og bendir hann þar á það
merkilega fyrirbæri, hve mikil tengsl virð-
ast liafa verið með Oddaverjum og Orkn-
eyingum á þessu tfmabili. Einar Ólafur
minnir oss einnig á það, að seint á tólftu
öld giftist norðlenzk kona, Guðný Þorvarðs-
dótlir frá Hvassafelli í Eyjafirði, orkneysk-
um manni af jarlaættum. Og nú hefur
Finnbogi Guðmundsson tekið upp þann
þráðinn. í stað þess að leggja áherzlu á
samband Oddaverja og Orkneyinga hefur
Finr.bogi tekið sér fyrir hendur að rök-
styðja þá hugmynd sína, að föðurbróðir
þessarar eyfirzku konu hafi ritað Orkney-
inga sögu, eftir að hann komst í mægðir við
Orkncyinga.
Höfundur sá, sem Finnbogi Guðmunds-
son hefur í huga, er rnjög kunnur af forn-
um heimildum. Hann hét Ingimundur Þor-
geirsson og var prestur að mennt og starfi,
en kunnastur er hann fyrir þá sök, að hann
fóstraði Guðmund Arason biskup, sem var
bróðursonur hans. I sjálfu sér þarf engum
98