Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Page 53

„Ljódafugl lítinn ég geymi ..."
sterkt skáld þurfi að heyja stríð við fyrirrennara sína, aðeins sé hægt að
verða skáld með því að sigrast á skáldlegum feðrum sínum.
Bloom sér bókmenntasöguna sem baráttu sona við feður, samsamar
skáld algjörlega karlkyni og líkir skáldskap við ávöxt kynferðislegs sam-
bands karlkyns skálds og kvenkyns listagyðju hans.
Þar sem líkan Blooms byggist á kenningum Freuds um samband sonar
og föður er ekki hægt að heimfæra það sem hann segir um „ótta við áhrif“
upp á stöðu skáldkvenna gagnvart hefðinni. Samkvæmt Freud þróast
kynferðisvitund drengja og stúlkna ekki á samsvarandi hátt og samband
sonar við föður er hvorki sambærilegt við samband dóttur við föður né
móður.
Bókmenntahefðin sem Hulda á rætur að rekja til og hefur þurft að
takast á við er að sjálfsögðu karlahefð þar sem nánast allir fyrirrennarar
hennar eru karlar og sjónarmið þeirra hafa ráðið ferðinni jafnt í bók-
menntaheiminum sem á öðrum athafnasviðum. Það er ekki nóg með að
fyrirrennarar Huldu hafi verið feðraveldið holdi klætt heldur leitast
karlahefðin við að umkringja konuna með einfölduðum skilgreiningum á
henni og fella hana inn í ýkt og stöðnuð kvengervi.
Til að gera sér grein fyrir stöðu skáldkvenna gagnvart bókmenntahefð-
inni er nauðsynlegt að skoða tvo þætti hefðarinnar, annars vegar mynd
hennar af skáldinu, hins vegar mynd hennar af konunni. Karlskáld þarf að
takast á við hvernig hefðin lýsir heiminum, en skáldkonan þarf að gera
meira: áður en hún getur tekist á við hvernig heiminum er lýst verður hún
að takast á við hvernig hefðin lýsir henni sjálfri.
Bandaríski bókmenntafræðingurinn Margaret Homans fjallar, í bók
sinni Women Writers and Poetic ldentity, um þá karlahefð í bókmenntum
sem skáldkonur á 19. öld þurftu að takast á við. Hún segir að karlahefðin
samsami skáld og ljóðmælanda karlkyni en tengi konuna aftur á móti við
náttúruna sem karlinn yrkir svo um.
Homans segir að samsömun skálds við karlkyn eigi rætur að rekja allt til
sköpunarsögu Biblíunnar og gangi í gegnum alla hina kristnu karlahefð.
Samkvæmt sköpunarsögunni var það karlinn Adam sem í samvinnu við
Guð-föður skapaði mannlegt tungumál þegar hann gaf dýrum merkurinn-
ar, þar með talinni konunni Evu, sín réttu nöfn. Með því átti hann vissan
þátt í sköpuninni og öðlaðist vald yfir henni, varð herra jarðarinnar, en
konan varð hluti af þeirri náttúru sem hann öðlaðist vald yfir. Samkvæmt
goðsögninni er orðið því forréttindi karlsins og það gengur að erfðum frá
föður til sonar.3
Tengsl konu og náttúru birtast með ýmsu móti í skáldskap. Hér á landi
birtast þau hvað skýrast í ættjarðarljóðum þar sem landinu er lýst sem
315