Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 28

Tímarit Máls og menningar
lokakaflanum. Islandsbersi, margfaldur gjaldþrotamaður, er nú „horfinn
burt alfarinn úr landi, sligaður undir meiri auðlegð en nokkru sinni hefur
safnast á eins manns hendur á íslandi svo vitað sé“ (291). Sögumanni er í
símskeyti boðið að heimsækja hann í Englandi, en þar lifir Bersi Hjálmars-
son í útborg Lundúna, „þar sem efnafólk hefur bersýnilega leingi ræktað
garðinn sinn“ (296). Hann býr með listakonunni Heidwig Skaldegrimsen,
sem segist vera „dönsk eða jafnvel íslensk, þó fædd í Bandaríkjum“ (297), og
er ein af þessum afkáralegu fígúrum sem eru ein sérgrein höfundarins. Hún
kemur með viskí handa karlmönnunum, en Bersi virðist varla kannast við
hana: „Hvaða kellíng er þetta eiginlega sem er altaf að flækjast hér?“
En svo dettur honum annað í hug:
Heyrðu, segir hann. Manstu eftir Bergrúnu?
Já, sagði ég.
Hún dó, sagði hann. Þetta er fiðlan hennar.
Hann rétti mér fiðluna og sagði að þetta væri ein af þessum ódauðlegu
fiðlum sem ekki er hægt að kaupa fyrir penínga. Þó allur norðurlandsstofninn
væri kominn aftur væri ekki hægt að kaupa svona fiðlu fyrir hann. Má ég spila
fyrir þig einn tón?
Hann skorðaði fiðluna undir vángann og dró bogann um streingina.
Þetta er ekki nógu gott hjá mér, sagði hann. Það er ekki sama hver tónninn
er. Það er einn tónn sem skiftir máli. Eg ætla að reyna aftur.
Hann reyndi leingi en var aldrei ánægður. (301/02)
Þá kemur Bersi upp úr þurru inn á svolítið skrýtna hugmynd, þó ekki án
sambands við Bergrúnu. Þegar hann var með henni tólf ára í Lundúnum
segist hann hafa heitið henni að láta búa til vaxmyndir „af öllum mestu
mönnum landsins“ (302). Hann vill nú láta æfisöguritara sinn hafa ávísun á
hundrað þúsund pund til þess að þetta loforð sé efnt. En í kostulegum
umræðum um hvaða fólk eigi að vera í þessu safni — til dæmis séra Jón Blá-
mann, Rudolph Valentino og Charles Lindberg — minnist hann allt í einu
Bergrúnar á persónulegri hátt, sem faðir hennar: „Heyrðu, kom hún að
finna þig þegar hún dó? Eða var hún að finna pabba sinn?“ (303) Þetta
innskot sýnir einsog í leifturmynd hvað hefur allan tímann verið efst í huga
hans. Hann ber kvíðboga fyrir því hvers virði hann hefur verið dóttur sinni
á síðustu stundum hennar.
Að lokum minnir sögumaður Bersa á að það megi ekki gleyma Bergrúnu
sjálfri í safninu:
Það er satt, sagði hann og tók fiðluna. Við leggjum frá okkur spil og viskí.
Nú ætla ég að reyna að ná þessum tón. Fyrir Bergrúnu.
Hann sat leingi með fiðluna í hnjám sér og fitlaði við streingina og var að
reyna að ná þessum sérstaka tóni sem minnir á Bergrúnu Hjálmarsson. (304)
154