Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Page 49

Þögninni svarað
minnsta ástæða til að fara yfir lækinn eftir vatninu í því sambandi. Það er
nóg að kveikja á útvarpinu til að heyra fjölda frásagna af skæruliðum sem
ferðast á fölskum forsendum undir röngu nafni. Byltingarmenn þeir sem ég
fjalla um í Gröf handa Boris Davidovitch eiga sér allir fyrirmyndir.
FR: Franskir gagnrýnendur hafa stundum flokkað þig nærri frönsku ný-
sögunni. Ffvað finnst þér um það?
DK: Eg á fátt sammerkt með frönskum nýsögumönnum. Eða réttara sagt,
skrif mín standa nær kenningum þeirra en skáldskap. Eg er algerlega
sammála þeim þegar þeir segja að endurskoða þurfi ýmislegt í hefðbundn-
um skáldsagnaskrifum nítjándu aldarinnar, að nauðsynlegt hafi verið að
umbylta persónusköpun, notkun rúmsins og fleira. Eins fitjuðu þeir upp á
ýmsum athyglisverðum nýjungum í notkun ritmáls.
En það sem ég kalla „kynngimagnaða hlutinn" greinir mig skýrt frá þeim.
Með því á ég við að ég ljæ ýmsum hlutum, gamalli saumavél eða lampa,
ljóðræna vídd, sem síðan gegnir ákveðnu hlutverki í frásögninni. Eins er
háðið mikilvægur þáttur í bókum mínum, en það verður varla sagt um
frönsku nýsöguhöfundana. Þó get ég alveg tekið undir orð Claude Simon
þegar hann sagði: „Eina vandamálið sem ég á við að stríða er hvernig ég eigi
að byrja, halda áfram með og enda setningu." Þar hitti hann naglann á
höfuðið. En þótt ég sé sammála ýmsum hugmyndum þeirra, hef ég alltaf átt
í mesta basli við að lesa skáldverk þeirra. Að einu undanskildu þó: Elskhug-
anum eftir Marguerite Duras, sem kannski er ekki hægt að flokka sem
nýsögu eftir allt saman.
FR: Hvaða rithöfundar aðrir hafa helst haft áhrif á þig?
DK: Rithöfundurinn verður að kunna skil á því sem hefur verið skrifað
fram til hans tíma til að hann geti byggt á því, það er augljóst mál. Því er
ekki hægt að láta undir höfuð leggjast að lesa menn eins og Joyce, Proust og
Queneau, svo ég grípi nokkur nöfn af handahófi. Auk þess eiga ýmsir
júgóslavneskir rithöfundar sterk ítök í mér, menn eins og Andric, Krleza,
Crnjanski og fleiri. Franska nýsagan er aðeins hluti af því sem maður verður
að kunna skil á.
En það er alltaf erfitt að koma sér upp lista sem þessum. Eða eins og ein
kennslukonan sagði við mig í skóla: „Það er ekki hægt að sjá á þér að þú
hafir borðað tugi kílóa af kartöflum og svínakjöti um dagana, en það er samt
sem áður hluti af þér!“
FR: Undanfarin ár hafa Frakkar talsvert leitað fanga í menningu Mið-
Evrópu, þeirrar sem sprottin er úr rústum austurrísk-ungverska keisara-
dæmisins. Hvernig skýrir þú þennan skyndilega áhuga?
DK: Frakkar, og reyndar fleiri, eru smám saman að uppgötva menningu
heimshlutans sem var áhrifasvæði austurrísk-ungverska keisaradæmisins.
175