Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 94

Ólafur Gunnarsson
Að kunna skil á sínu skaz-i
Samvinna Ólafs Gunnarssonar rithöfundar og Ólafs Jónssonar
bókmenntafrœðings á meðan skáldsagan „Ljóstollur“ var í smíðum.
Ég vona að enginn fái mig á heilann fyrir dramb þó ég taki svo til orða að
mér hafi stundum dottið í hug að yngri menn í skáldskap kynnu að geta haft
af því bæði gagn og gaman að lesa um hvernig skáldsaga verður til. Kannski
menn kynnu að hafa af því nokkur not sér til halds og huggunar við ritvélina
að það eru fleiri en þeir sjálfir sem eiga í erfiðleikum með að koma saman
þolanlegu skáldverki.
Það var um mitt sumar 1979 að ég lauk við uppkastið af þeirri sögu sem
var gefin út árinu síðar undir heitinu Ljóstollur. Ég hafði fyrst gert tilraun
til að semja þessa bók fimm árum áður en mistekist og átti þess vegna úr
töluverðum pappírshaug að moða þegar ég settist aftur við í ársbyrjun 1979,
þá nýfluttur til Hafnar.
Það gekk heldur dræmt fram til vorsins að ná tökum á viðfangsefninu í
þessari nýju tilraun. Upphaflega gerðist sagan á þrem sögusviðum a) í gagn-
fræðaskóla b) í timburverksmiðju c) á íþróttavelli og svo að nokkru í hugar-
heimi söguhetju.
Það voru skólakaflarnir sem vildu með engu móti lifna og urðu þeim mun
kjánalegri sem ég erfiðaði lengur. Ég settist kannski við snemma morguns
og tók mér penna í hönd og skrifaði: Kennarinn kom inn í stofuna, og leit
yfir bekkinn. Svo varð mér ekki meira úr verki þann daginn.
A þessu gekk fram til vors, og svo er það einn dag að ég ligg upp í sófa og
segi við sjálfan mig: hverslags er þetta, ef eitthvað er leiðinlegt í sögu þá er
ekki annað að gera en að sleppa því úr sögunni, þú yfirfærir þátt a) gagn-
fræðaskóla, á þátt b) timbursmiðju og sleppir með öllu sögusviði a).
Þetta kann kannski í fljótu bragði að sýnast harla einfalt, en er þó svo
erfitt að stappar nærri ólíkindum, áður en maður uppgötvar það. Og nú tók
það mig ekki nema hálfan mánuð að semja söguna.
Gœlunafnið en svo hét Ljóstollur í fyrsta uppkasti gekk svo í gegnum
þrjár gerðir þetta sumar þangað til forleggjari minn, Jóhann Páll Valdimars-
220