Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 120

Tímarit Máls og menningar
bág við þá almennu samþykkt bók-
menntalögreglunnar að ungar skálda-
spírur eigi að bíða með að birta verk sín
þangað til þeir hafi öðlast meiri þroska.
Hvenær þeim þroska er náð, svo óhætt
sé að skríða blekugur upp úr skúffunni,
er á hinn bóginn látið ósagt. Ef menn
láta sér ekki segjast við þetta, þá er að
leita á náðir annars lausnarorðs: þarna
fari efnilegt ungskáld sem mikils megi
vænta af — í framtíðinni. Sá, sem óskar
Gyrði Elíassyni þess, er að vísu ekki að
biðja um neitt smáræði. En þegar skálda-
spírurnar telja sig nú loks hafa öðlast
nægilegan þroska og eru eiginlega
komnir á þá skoðun að þeir séu ekki
efnilegir lengur, þá fara þeir skyndilega
að heyra raddir. Sumar þessara radda
eru hvískur eitt, í öðrum lætur hærra, en
allar kyrja þær sama lausnarorðið: að
eins og margsannast hafi á undanförnum
árum séu þess engin dæmi að mönnum
sem halda áfram að skrifa eftir þrítugt
auðnist að festa annað en elliglöp sín á
blað. Og þá kemur á daginn að ljóða-
gerð er ungra manna gaman og þeir sem
telja sig komna til vits og ára sjá þann
kost vænstan að tuldra sér til hug-
hreystingar, að skáldskapur sé þegar
best lætur ekkert annað en ofurlítill mis-
skilningur á grundvallaratriðum tilver-
unnar.
Blindfugl/Svartflug er fimmta bók
Gyrðis Elíassonar. Hún ber undirtitil-
inn Mósaík, og það stendur heima, að
hér er á ferðinni bálkur, 403 ljóðlínur
alls, sem skeytt er saman úr mörgum
smærri brotum. Að sumu leyti minnir
hann á kvikmynd, enda gefur tilvitnun
fremst í bókinni fulla heimild til að líta
þannig á málin.
Það vekur athygli að í þessari bók er
ekki leikur að margræðni orða, eins og í
fyrri bókum, skáldskapurinn felst ekki í
orðaleikjum. Engir tilburðir til að vera
„meinlegur og smáfyndinn". Skemmti-
atriðum fyndnu kynslóðarinnar er lokið
og hláturinn horfinn af sviðinu og það er
enginn áheyrandi í upplestrarsalnum.
Einnig vekur það athygli að tilraunir
með sjónræna uppsetningu ljóðanna
hafa að mestu verið lagðar á hilluna:
enda var það kaldhæðni að þau ljóð
njóta sín miklu betur í upplestri heldur
en ef gónt er á tóman pappírinn. Þó ber
við að uppsetningin er notuð til að fanga
sjónrænt þá tilfinningu sem komið er til
skila í Ijóðlínunum, en þessu er beitt svo
í hófi að það gengur upp. Ennfremur
árétta greinarmerkjasetning og línu-
skipti einkenni verksins: slitróttur óró-
leiki milli ljóðlína o. s. frv. Það er sami
kraftur í meðferðinni, hvort sem hann
fær útrás í sjónrænu formi eða í orðum.
I þriðja lagi vekur það athygli að
myndhverfingum er ekki beitt. Mynd-
mál bókarinnar er mikið en það byggist
á beinum lýsingum. Þessar beinu lýsing-
ar eru hins vegar oft lýsingar á mynd-
breytingum. Bálkurinn er samt ekki
byggður upp á sífelldum myndbreyting-
um heldur á frásögn af atburðum sem
virðast ekki gerast í neinu rökréttu sam-
hengi og þess vegna verða áhrifin næsta
draumkennd. Þetta er athyglisvert fyrir
þá sök að það hefur gert vart við sig
tilhneiging til þess að skrifa ljóðrænar
skáldsögur, en jafnframt má hér sjá
ámóta tilhneigingu til þess að yrkja
sagnakennd ljóð. Ljóðið samanstendur
af eins konar prósa, og höfuðeinkennið
á honum er að hann er einmitt ekki ljóð-
rænn. Það sem ber hann uppi er hins
vegar hinar skýru myndir:
I myrkrinu liggja óteljandi þræðir
hver um annan þveran einsog risar