Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Síða 39

Reyfarahöfundurinn Dostojevskí
síst af öllu drýgja að hans dómi. Hann hafði þau líka til að fleyta sér áfram
meðan hann var að hugsa sitt ráð — því einatt vissi hann ekki hvernig
framvindan yrði í skáldsögunum þegar hann byrjaði að prenta þær sem
framhaldssögur í mánaðarritum. Það er heldur ekki út í hött að hugsa sér
það, að Dostojevskí hafi notað vinsælustu sögubrellur síns tíma til þess að
sætta lesendur betur við þá erfiðleika, sem þeirra biðu þegar kom að
blaðsíðunum sem geymdu heimspekilega glímu höfundarins og persónanna
við guð og menn. Hann laumaðist til þess að göfga reyfarann, ef svo mætti
að orði komast. Og er þar með kominn beint inn í okkar tvísýna fjölmiðla-
heim, sem hefur gert skemmtun, „entertainment", að skyldu svo strangri að
hætt er við því að hún geldi fyrirfram alla viðleitni til að flétta saman
söguskemmtun og það sem Dostojevskí kallaði „prokljatie voprosi", hinar
hábölvuðu eilíðarspurningar, sem maðurinn verður að glíma við, vilji hann
halda áfram að vera maður.
(Erindi flutt á fundi Félags áhugamanna um bókmenntir.)
165