Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 51

Kristín Geirsdóttir
Jónas Hallgrímsson
Snemma lóan litla í
lofti bláu „dírrindí"
undir sólu syngur:
„Lofið gæsku gjafarans
grænar eru sveitir lands,
fagur himinhringur."
Eg var mjög ung, þegar eg lærði þetta erindi og svo kvæðið allt um
heiðlóuna, og eg man glöggt enn hvað eg var afskaplega hrifin af þessari
dýrðarlýsingu og síðan slegin bitrum harmi, þegar kom að kvæðislokum.
Barnshugurinn átti erfitt með að sætta sig við að þvílíkt yndi, svo skýlaus
hamingja skyldi geta haft slíkan endi. Það verkaði líkt og högg. Samt þótti
mér alltaf jafnvænt um kvæðið og hugsaði oft um það.
Sá, sem lék svo óviðjafnanlega á strengi gleði og sorgar var eftirlætiskáld
bernsku minnar og mér einna kærastur allra skálda, þó að óneitanlega hafi
mér, bæði þá og síðar, þótt vænt um mörg önnur skáld. En það var eitthvað
sérstakt við hrifningu mína af Jónasi, og flest þau kvæði, sem eg lærði fyrst
voru eftir hann. Fyrst þeirra allra held eg að hafi verið Island, farsælda frón.
Eg var alveg hugfangin af því kvæði, aðdáun mín átti sér engin takmörk. Eg
vissi að þetta var ættjarðarljóð og ættjarðarljóð voru hátt metin í þá daga, en
það talaði líka til mín á annan og enn innilegri máta en önnur þessháttar
kvæði sem eg þekkti til. Hinn framandlegi háttur þess og hljómfall töfraði
mig og sá unaðslegi, rómantíski ljómi, sem umlukti hið harmræna efni. Eg
hef hugsað um það seinna að í þessu kvæði hafi eg í fyrsta sinn fengið
einskonar heildarsýn yfir sögu Islands, þetta undarlega ævintýri norður-
hafa, þá sögu sem mér hefur síðan verið hugstæð alla ævi.
Einu sinni heyrði eg því slegið fram, að vísu aðeins sem tilgátu, að ef til
vill hefði almenningur á Islandi fyrst lært að meta Jónas til fulls eftir það að
Halldór Laxness birti hina miklu ritgerð sína um hann í Alþýðubókinni
forðum daga. Eg man eftir þessari ritgerð og vissi að hún vakti athygli, en
þar sem eg þekkti til þurfti hennar ekki við til að minna á Jónas Hallgríms-
son. Þegar eg man fyrst eftir, og það mun hafa verið hátt í tveimur áratugum
TMM IV
177