Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Page 78

Tímarit Máls og menningar
ar, akuryrkju, áþján. Hann virðist hafa vaxið til þroska utanvið alla skáld-
skaparhefð og verið í öndverðu sinnulaus um Yeats eða ensk ljóðskáld. I
ljóðum sínum gerði hann það sem lítilfjörlegt var og gruggugt að yrkisefni,
og fordæmi hans hefur fætt af sér sæg skálda, sumra vondra, sumra góðra,
sem hafa ort um skurðinn bakvið húsið eða auðn og eyðileik vanhirtra
sveitabyggða. Meginuppspretta áhrifa hans er vafalaust einbeiting ljóðsins
að því sem er hversdagslegt og lítilmótlegt, afneitun kröfunnar um sögu-
legan mikilfengleik, áherslan á persónulega meðvitund tjáða í hnitmiðuðu
ljóði. Gott dæmi er ljóðið „Epic“:
I have lived in important places, times
When great events were decided, who owned
That half a rood of rock, a no-man’s land
Surrounded by our pitchfork-armed claims.
I heard the Duffys shouting ‘Damn your soul’
And old McCabe stripped to the waist, seen
Step the plot defying blue cast-steel —
‘Here is the march along these iron stones’.
That was the year of the Munich bother. Which
Was more important? I inclined
To lose my faith in Ballyrush and Gortin
Till Homer’s ghost came whispering to my mind
He said: I made the Iliad from such
A local row. Gods make their own importance.
Þau ljóð eru nánast legíó sem nú birtast í skammlífum tímaritum og
dagblöðum og raunar safnritum og hafa að yrkisefni óveruleg atvik staðar
og stundar. Segja má að þessi þróun sé kæfandi og þurfi nauðsynlega á
mótvægi að halda. Það mótvægi kynni að felast í vitund nýrrar kynslóðar
um ljóðlist utan endimarka Irlands.
Virðast má að á okkar dögum sé hver sú burðargrind, þarsem með hægu
móti megi hengja mannlífið og allar þess spurningar og ráðgátur, hrunin til
grunna. Samt virðist írsk sagnagerð, þegar á heildina er litið, halda dauða-
haldi í hina hefðbundnu burðargrind, jafnt í skáldsögum sem smásögum.
Og á þeim vettvangi er hið síendurtekna viðfangsefni sjálft þjóðfélags-
ástandið: ótölulegar smásögur þarsem sögumaður tekur hlutlæga afstöðu og
leiðir í ljós aðstæður, sem hefur svo augljóslega verið hagrætt og sýna svo
litla innri hvöt til að endurmeta rammann sem smíðaður er utanum atburða-
rásina, að írsk sagnagerð lendir í fallrennu sem skilar henni niðrí aukaatriði
og sár leiðindi. Einungis örfáir höfundar hafa reynt að lappa uppá þær lúnu
204