Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 128

Tímarit Máls og menningar
hús
hrynja ei framar
hánga
í þögulli heift
þannig
villist um borgir
hrópa
á strætum
hvar bergmálið
myrðir sig sjálft
og blindir
lýsa sólsetrum
þannig
villist um borgir
I þessu ljóði er í fyrsta lagi vert að
athuga hvernig persónufornöfnum er
sleppt sem gerir persónu þess óljósa,
þótt ljóst sé við nánari athugun að það er
ort í fyrstu persónu. En persónunni eða
frumlaginu er ýtt til hliðar. Andlagið,
bókstafirnir, eða öllu heldur sá vandi að
þeir hafa týnst, fær aukið vægi sem og
umhverfið. Umhverfinu er reyndar lýst
á mjög sterkan hátt sem verður enn
magnaðri vegna hins knappa stíls og fáu
orða. En galdur þessa ljóðs felst ef til vill
ekki síst í því að í seinni hluta þess brýst
frumlagið eða persónan fram jafn
óþekkt og fyrr, hrópandi í villu sinni í
umhverfi sem magnar angist þess upp.
Og um leið hefur það verið gert eins
ópersónulegt og hægt er.
Eg hef tilhneigingu til að skoða þessa
bók í heild í ljósi þessa ljóðs; sem sagt að
hún fjalli um villuráf þess sem hefur týnt
bókstöfunum sem luku upp stafrófi
ljóðsins, — í víðri merkingu. Lesandan-
um kann ef til vill að finnast bækur
Geirlaugs verða æ óaðgengilegri, en fátt
er ljóst villuráfandi manni. En láti les-
andinn sig hafa það að hverfa inn á
villigötur bókarinnar má vera að hann
komi einhvers vísari úr þeirri för.
Ljóð Geirlaugs hafa breyst frá fyrstu
bók hans til Þrítídar, fyrst og fremst að
ytra formi, en einnig (sem raunar tengist
forminu) á þann hátt að ljóðin hafa orð-
ið ópersónulegri, skírskotun til lesand-
ans óbeinni en háskinn síst minni; þann-
ig hefur honum tekist að magna skáld-
skap sinn með togstreitu í stíl við þá sem
er í framangreindu ljóði um bókstafina
týndu. En tónninn er svipaður í öllum
bókunum. Allar saman mynda þær
heild, brotakennda heild, kaótískan,
villugjarnan heim. Á villuráfi okkar um
þennan heim erum við sem utangarðs og
fláttskapurinn, yfirborðsmennskan, rök-
leysan, heimskan, lygin, ragmennskan,
sem heimamenn eru blindir fyrir, sting-
ur okkur í augun.
V
Þegar Geirlaugur var búinn í Fátt af
einum og Þrítíð að ná tökum á mjög
ákveðnum stíl hefði ef til vill legið beint
við fyrir hann að halda áfram að yrkja
eins. Þetta hendir ágæta listamenn sem
hafa fundið sér velheppnaðan stíl (eink-
um ef hann selst vel) en þá verður það
oft leiðigjarnt sem var snjallt í fyrstu.
Þessa gryfju varast Geirlaugur í ljóða-
bókinni Aleiðis áveðurs sem kom út
1986. Hann víkur frá hinu stranga formi
sem einkennir Fátt af einum og Þritíð.
Þessi bók myndar heldur ekki eins mikla
heild, ljóðin eru sjálfstæðari, bæði vegna
þess að þau eru auðkennd með heiti og
eru ólík að formi og efni. Þó eru yrkis-
efnin í megindráttum svipuð og í fyrri
bókum hans og orðfærið og stíllinn
raunar líka. Þannig fellur hún inn í heild-
armynd bóka hans.

254