Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Side 39

BERTOLT BRECHT 1898-1998
borinn til grafar fylgdu honum einar fimm ,ekkjur‘.31 - Til að fyrirbyggja
misskilning: Ég er á engan hátt að gera því skóna að samböndin hafi verið
sársaukalaus fyrir konurnar, mér dettur ekkert slíkt í hug, enda eru um það
nægar heimildir að þríbýli þeirra Helenu Weigel, Margrétar Steffin og Rutar
Berlau með Brecht á Norðurlöndum var á stundum erfitt; en sársauki þekk-
ist líka í venjulegum hjónaböndum, því miður.
Enginn vafi er á því að Brecht var óvenju þurfandi fyrir það ,framleiðslu-
afT sem ástin var honum. Kin-jeh, persónugervingur Brechts sjálfs í bók
hans Me-ti, hefur orðið:
Ég ræði ekki um lystisemdir holdsins, þó mörg orð mætti hafa um
þær, né um forlyftinguna, sem færra er um að segja. Þessi fyrirbæri
tvö mundu duga veröldinni, en ástina verður að skoða sérstaklega því
að hún er ffamleiðsla. Hún breytir þeim sem elskar og þeim sem er
elskaður, hvort heldur er til góðs eða ills. [...] Það er eðli ástarinnar
einsog annarrar mikilvægrar framleiðslu að elskendur taka alvarlega
margt sem aðrir láta sér í léttu rúmi liggja, minnstu snertingu, fínustu
blæbrigði. Þeim bestu tekst að samræma ást sína fyllilega annarri
framleiðslu; þá verður vingjarnleiki þeirra almennur, hugvitssemi
þeirra gagnast mörgum, og þeir styðja allt sem er skapandi.32
Mönnum getur sýnst sitt hvað um ,fjölkvænishneigð‘ Brechts. Ýmsir hafa
haldið því fram að þessi hegðun hans beri vott um karlrembu og kvenfyrir-
litningu. Og víst er að hann gerði aðrar kröfur til ástkvenna sinna en sjálfs
sín, taldi sér heimilt fjöllyndi en ætlaðist til trúnaðar af þeim. Að því leyti að
minnstakosti er ekki fráleitt að tala um tvöfalt siðgæði af hans hálfu, hvað
sem um siðleysið má segja. Þær konur eru þó til sem líta svo á að kvennamál
Brechts séu fremur til vitnis um virðingu hans fýrir konum, sköpunargáfu
þeirra og margvíslegum hæfileikum sem karlar hafi yfirleitt ekki metið til
margra fiska á þessum árum. Því allar ástkonur hans, að þeim fyrstu undan-
skildum, voru einnig andlegir félagar hans, og við útgáfu verka sem þær
komu að getur hann jafnan framlags þeirra. Sabine Kebir heitir ein þeirra
kvenna sem andæff hafa ásökuninni um kvenfyrirlitningu. Hún hefur skrif-
að tvær bækur um Brecht og konurnar hans, og notar orðið Mcinner-
feminismus- karlafemínismi - um tilburði Fuegis og fleiri karla til að verja
heiður kvennanna fyrir Brecht.33 Manni koma einnig í hug orð Marieluise
FleiBer sem að lokum flýði faðmlög Brechts og skrifaði smásögu sem margir
litu á sem árás á hann: „Það er óþarfi að verja Brecht fyrir mér. Ég er vinur
Brechts.“34
Aðalákæra Fuegis á hendur Brecht felst þó raunar í öðru. Sumsé því, í
stuttu máli, að Brecht geti enganveginn talist höfundur þeirra verka sem
TMM 1998:4
www.mm.is
37