Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Page 138

RITDÓMAR
hans sjálfs sem takast ekki alls kostar.
Þeirri kerlingu má samt ekki rugla
saman við langömmuna, sem þrátt fyrir
aldur og kyn aldrei varð kerling. Það er
ekki fyrr en í síðasta dulmagninu sem
hann með hugsun, ímyndunarafli og
orðum skelfir kerlingu sem hann er að
aðstoða við að kalóna vambir með því að
lýsa fegurð þessara innyfla. Þar er komin
allegóría fyrir höfundarstarf hans allt, að
setja því orð sem siðvenjur segja að sé
ógeðfellt og hræða með því kerlingar:
„Upp frá því held ég að ég hafi gert lítið
annað en að kalóna varnbir" (bls. 320).
Málfar, hættir, sögusvið og andrúms-
loft er hér allt kunnuglegt fyrir lesendur
Guðbergs. Samt er tónninn annar og les-
andinn fylgir Guðbergi heim og öðlast
innsýn í skáldskap hans og veruleika. Að
nota tækni og möguleika skáldskaparins
í sjálfsævisögu þarf alls ekki að rýra
sannleiksgildi hennar, ffekar er hér á ferð
Höfundar efnis
Anna Akmantova (1889-1966) gaf út fyrstu ljóða-
bók sína, Kvöld (Vétsjer) árið 1912. Tíu árum
seinna voru bækurnar orðnar fimm, en þá
verður hlé á útgáfu ljóða hennar í Rússlandi og í
reynd var hún í útgáfubanni allt til 1965 þegar
bókin Tímans rás (Bég vremení) kom út. Ævi
hennar var harmsaga einsog svo margra rússn-
eskra skálda af hennar kynslóð. Nú er hún
löngu viðurkennd sem einn af snillingum
rússneskra bókmennta fyrr og síðar.
Arthúr Björgvin Bollason, f. 1950: þýðandi og
fræðiritahöfundur (Talnapúkinn e. Hans
Magnus Enzensberger, 1998)
Einar Már Jónsson, f. 1942: sagnfræðingur og ís-
lenskukennari við Sorbonneháskóla í París
Elísabet Kristín Jökulsdóttir, f. 1958: rithöfundur
(Lúðrasveit Ellu Stínu, 1996)
Guðbergur Bergsson, f. 1932: rithöfundur (Eins og
steinn sem hafiðfágar, 1998)
Gunnþórunn Guðmundsdóttir, f. 1968: stundar
doktorsnám í bókmenntafræði í London
Gyrðir Elíasson, f. 1961: rithöfundur (Vatnsfólkið,
1997)
Ingibjörg Haraldsdóttir, f. 1942: ljóðskáld og þýð-
andi (Höfuð konunnar, 1995)
Jón Egill Bergþórsson, f. 1960: skáld og dagskrár-
gerðarmaður á Sjónvarpinu
meðvitund um skáldskapinn sem mótar
veruleikann, ffásögnina sem við segjum
okkur sjálf um eigið líf, til að byggja
sjálfsmynd. Frásögn sem gerir eitt atvik
mikilvægara öðru og baðar það merk-
ingu og tengir það við aðra alls óskylda
þætti lífsins, svo úr verður einhvers
konar mynd, hvort sem það er
„montage“ eða hefðbundið portrett.
Það leysir fortíðina úr böndum að vera
laus við stagl og upptalningar á stað-
reyndum, í því felst frelsi til túlkunar og
léttleiki sem Guðbergur notfærir sér til
hins ýtrasta. „En það sem er og verður
getur aldrei orðið það sem áður var
heldur viss tegund af skáldskap" (bls.
120). Og sá skáldskapur sem Guðbergur
hefur samið sem hliðstæðu við ævi sína
verður í huga lesandans jafn veruleikan-
um sem við höfum hvort sem er ein-
ungis aðgang að í gegnum orð og sögur.
Gunnþórunn Guðmundsdóttir
Jón Viðar Jónsson, f. 1955: leiklistarfræðingur og
gagnrýnandi (Leyndamál frú Stefaníu, 1997)
Kjartan Árnason, f. 1959: rithöfúndur (7 œvidagar,
1998)
Kristján Kristjánsson, f. 1959: prófessor í heim-
speki við Háskólann á Akureyri (Af tvennu illu,
1997)
Matthías Johannessen, f. 1930: skáld og ritstjóri
Morgunblaðsins (Flugnasuð í farangrinum,
1998)
Jacques Prévert (1900-1977): franskt skáld. Til er
ein bók eftir hann á íslensku í þýðingu Sig-
urðar Pálssonar, Ljóð í mœltu máli (1987).
Massimo Rizzante, sjá bls. 4
Sigurður Ingólfsson, f. 1966: stundar nám við Há-
skólann í Montpellier
Stefán Snævarr, f. 1953: doktor í heimspeki og
dósent við Svæðisháskólann í Lillehammer í
Noregi. Hann hefur gefið út sjö ljóðabækur, nú
síðast Ostraka (1998)
Þorlákur Karlsson, f. 1954: rannsóknarstjóri Gall-
up
Þorsteinn Þorsteinsson, f. 1938: þýðandi og próf-
arkalesari
136
TMM 1998:4