Náttúrufræðingurinn - 2010, Qupperneq 130

Náttúrufræðingurinn
130
sem nefnd er Sýkið og koma volg-
ar lindir upp í tjörninni (4. mynd).
Lífríkið er auðugt og eru meðal
annars vatnabobbi og ýmsir and-
fuglar algengir. Ábúendur í Deild-
artungu hafa lengi vitað að þeir
sem óðu berfættir í Sýkinu gátu
fengið kláðabólur á fætur og minn-
ist Andrés Jónsson (fæddur 1919,
munnl. uppl.) þess að slíkt hafi
hent hann sjálfan sumarið 1925.
Væntanlega var þarna sundmanna-
kláði á ferðinni. Hafi sú verið raun-
in er þetta fyrsta vísbendingin um
tilvist fuglablóðagða á Íslandi. Árið
2001 var staðfest að vatnabobbar í
Sýkinu væru smitaðir af sundlirf-
um blóðagða (1. tafla).
Hér verður stuttlega gerð grein
fyrir rannsóknum tengdum sund-
mannakláða í þremur öðrum vistkerf-
um hér á landi; Fjölskyldugarðinum
í Laugardal, Landmannalaugum og
Botnsvatni. Til viðbótar er líklegt að
sundlirfur fuglablóðagða hafi verið
á ferðinni í Hestvatni þegar nokkur
börn fengu kláðabólur á fætur eftir
að hafa buslað þar síðla sumars árið
2003 (Elsa Ingjaldsdóttir, munnl.
uppl.). Svipaða sögu er að segja um
kláðabólur sem menn fengu eftir að
Vatnasvæði (rannsóknarár)
– Name of lake / pond (year of examination)
Fjöldi snigla
– Examined snails, n
Fjöldi sýktra snigla
– Snails infected, n
Smittíðni (%)
– Prev. of infection (%)
Fjölskyldugarðurinn Reykjavík (1997 til 2007) 9.369 115 1,2
Reykjavíkurtjörn (2001 og 2007) 261 1 0,4
Sýkið neðan Deildartungu, Borgarfirði (2001) 139 1 0,7
Hrísatjörn við Dalvík (2002) 81 1 1,2
Mývatn (2002) 876 2 0,2
Víkingavatn, Kelduhverfi (2002) 111 2 1,8
Óslandstjörn, Hornafirði (2001, 2004) 244 17 7,0
Landmannalaugar (2003 og 2004) 1.065 8 0,8
Botnsvatn við Húsavík 2004 til 2006 286 49 17,1
Hamraendatjörn, Borgarfirði (2001) 62 0 0,0
Krossanestjörn, Borgarfirði (2001) 52 0 0,0
Akratjörn, Mýrasýslu (2001) 146 0 0,0
Áshildarholtsvatn, Skagafirði (2002) 385 0 0,0
Fornustekkakot, Hornafirði (2001) 360 0 0,0
Miðskertjarnir, Hornafirði (2001) 361 0 0,0
Kríutjörn, Hornafirði (2002) 216 0 0,0
Opnurnar, Ölfusi (2002) 120 0 0,0
Alls – Total 14.134 196 1,4
1. tafla. Niðurstöður leitar að sundlirfum fuglablóðagða í vatnabobbanum Radix peregra í 17 vötnum eða tjörnum á Íslandi. Söfn-
unin fór fram síðsumars eða að haustlagi á árunum 1997–2007. – Prevalence of bird schistosome larvae in Radix peregra snails
collected from 17 lakes or ponds in Iceland during late summer and autumn 1997–2007.

 4. mynd. Fyrstu heimildir um sundmanna-
kláða á Íslandi eru taldar vera frá árinu 1925
þegar börn sem óðu í Sýkinu, tjörn með
volgu vatni neðan við Deildartunguhver í
Borgarfirði, fengu kláðabólur á fætur sem
taldar eru hafa stafað af sundlirfum fugla-
blóðagða. – The first suspected record of
swimmer’s itch in Iceland dates back to
1925 when children wading in the pond
Sýkið, an area influenced by thermal water
in the vicinity of the Deildartunguhver hot
spring, got maculopapular eruptions on
their legs that were assumed to have been
caused by cercariae of bird schistosomes.
Ljósm./Photo: Karl Skírnisson.
79 1-4#loka.indd 130 4/14/10 8:52:19 PM