Tímarit Máls og menningar - 01.12.2013, Síða 52

H j a l t i H u g a s o n
52 TMM 2013 · 4
umhverfi sínu rannsakar guðfræðin túlkunar- og áhrifasögu þessara texta
meðal annars í túlkunarhefð kristinnar kirkju og heimfærir boðskap þeirra
upp á breytilegar sögulegar aðstæður, t.d. aðstæður á Íslandi í Hruninu og
árin eftir það. Þetta er fullgilt guðfræðilegt viðfangsefni í sjálfu sér.
Út frá þessu sjónarhorni má líta svo á að hlutverk guðfræðinnar sé að
heimfæra frásögur af persónunni Jesú frá Nazaret og ræðubrot sem honum
eru eignuð þannig að varpi ljósi á þær aðstæður sem ríktu t.d. á Íslandi 2008
eða ríkja 2013. Þar með væri um að ræða sögulega yfirfærslu – þýðingu
og túlkun – á sagna- og hugarheimi Nýja testamentisins. Kristin kirkja
játar aftur á móti þá trú að Jesús frá Nazaret hafi ekki einvörðungu verið
söguleg persóna heldur hafi hann einnig verið sá Kristur sem lýst er í Níkeu-
játningunni frá 4. öld sem „… Guðs einka[syni], sem er af föðurnum fæddur
frá eilífð, Guð af Guði, ljós af ljósi, sannur Guð af Guði sönnum…“4 Þessi
játning er uppistaða í túlkunarhefð kirkjunnar á Kristi og boðskapnum um
hann. Líta má á þetta sem lóðréttan ás túlkunarhefðarinnar en skoða hina
sögulegu túlkun sem láréttan ás. Sé hin lóðrétta túlkun tekin inn í myndina
má líta svo á að hlutverk guðfræðinnar sé að heimfæra algildan boðskap
Krists upp á síbreytilegar mannlegar kringumstæður. Kirkjan og þar með
kirkjuleg guðfræði lítur svo á að inntak þess boðskapar fjalli um líf og vel-
ferð einstaklinga, samfélags og í raun heimsins alls og er þar bæði átt við
tímanlega (t.d. líkamlega) og eilífa (þ.e. andlega) velferð. Þar sem íslenska
Hrunið hafði veruleg áhrif á velferð margra, ef ekki þjóðarinnar í heild,
virðist það vera viðfangsefni sem eðlilegt sé að guðfræðin láti sig varða í ljósi
fyrrgreindrar lýsingar á hlutverki hennar.
Eitt af hlutverkum guðfræðinnar er að greina mannlegar tilfinningar,
túlka þær og grafast fyrir um merkingu þeirra. Þetta gerir hún m.a. með því
að setja þær í víðtækt samhengi og tengja mannlegri reynslu við mismunandi
félags- og menningarlegar aðstæður. Hér er oftar en ekki um að ræða tilfinn-
ingar á borð við sorg, sektarkennd, reiði og skömm sem oft tengjast „krísum“
og „trámum“ – ekki síst dauðanum. Ýmsar greinar guðfræði eru enda meðal
gamalreyndustu tækja Vesturlanda til að fást við slíkar tilfinningar. Má
þar nefna sálgæslu og skyldar greinar. Á fundi Vísindafélagsins kom líka
fram í umræðum að Hrunið kunni að hafa skapað með okkur ástand sem
líkja megi við sameiginlega sorg þjóðar – þó ekki þjóðarsorg í viðtekinni
merkingu sem vart ber að tengja efnahagslegum skakkaföllum. Bent var
á að væri svo þyrftum við að gæta þess að syrgjendur verða að vinna sig
í gegnum sorgina stig af stigi eftir lýsanlegu sorgarferli. Sé þess ekki gætt
getur sorgin orðið viðvarandi eða krónískt ástand sem er niðurbrjótandi en
ekki uppbyggilegt. Markviss sorgarvinna er enn eitt nýtanlegt verkfæri sem
guðfræðin hefur langa reynslu af að beita og að gagni getur orðið til að koma
okkur út úr Hruns-ástandinu.
Með úrvinnslu tilfinninga af ofangreindu tagi er jafnframt leitað merk-
ingar og tilgangs mannlegrar tilveru í víðasta skilningi. Guðfræðin leitast