Tímarit Máls og menningar - 01.09.2014, Blaðsíða 17

TMM 2014 · 3 17
„ A l l a r g ó ð a r b æ k u r f j a l l a u m …“
annað vandamál – sem er kannski ekki jafn spennandi í augum margra
og eiturlyfjaneysla en er engu að síður áhugavert: Kurt var illt í maganum.
Hann virðist hafa verið krónískur magasjúklingur og alltaf þjáður. Inni á
Wikipedia-síðu um hann er verkjunum lýst sem „óskilgreindum langvarandi
magakvillum“.38 Cobain sagðist sjálfur hafa leitast við að ánetjast eiturlyfjum
til að slá á magaverkina. „Það var mitt val. … Ég fór til tíu lækna og það var
ekkert sem þeir gátu gert. Ég varð að gera eitthvað til að stöðva verkina.
… Ég byrjaði á að taka heróín þrjá daga í röð og ég fékk enga magaverki,“
sagði Cobain við Michael Azzerad hjá Rolling Stone um kynni sín af heróíni.
„Það var svo mikill léttir.“39 Þá er við hæfi að minnast á nafngiftina sem Kurt
valdi hljómsveitinni en orðið nirvana kemur úr sanskrít og er notað til að
lýsa hugarró og frelsun frá þjáningu lífsins, dauðans og endurfæðingarinnar;
frelsuninni frá hringrás lífsins. Í búddísku samhengi vísar orðið þá til þeirrar
kyrrðar hugans sem hægt er að öðlast eftir að eldar langana okkar, and-
styggðar og sjálfsblekkingar hafa loks verið slökktir að eilífu.40 Nafnið virðist
ríma við þær hugmyndir sem eignaðar eru Kurt um sjálfan dauðann, en eftir
honum er haft: „Ef þú deyrð ertu fullkomlega hamingjusamur og sálin lifir
einhverstaðar áfram. Ég er ekki hræddur við að deyja. Fullkominn friður, að
verða eitthvað annað, er það sem ég óska mér helst.“41
Það er nokkuð erfitt að finna heimildir um hverskonar magaverkir
þjökuðu Kurt Cobain, en flest virðist benda til þess að um iðraólgu eða IBS
(Irritable Bowel Syndrome) hafi verið að ræða. Kvilla sem einnig hefur kallast
ristilkrampi eða þarmaerting og einkennist af sársaukafullum samdráttum
í meltingarvegi, einkum stuttu eftir máltíðir. Ógleði er þá einnig algengt
einkenni, höfuðverkur og mikil þreyta, einbeitingarskortur, áhyggjur, kvíði
og hræðsla.42 Við sjúkdóminum er ekki til nein önnur lækning en sú að lifa
því sem er kallað „heilbrigðum lífstíl“. Og er fólki sem þjáist af IBS ráðlagt að
forðast streitu og svefnleysi, borða hollan mat reglulega yfir daginn, úr öllum
fæðuflokkum, mikið af trefjum, forðast áfengi. Þá er mikilvægt að hreyfa sig
á hverjum degi og fara snemma í háttinn.
Það sér það hver maður í hendi sér að þessi lífstíll hentar ekki hverjum sem
er. Og kannski allra síst rokkstjörnu. Það má segja að hér sé hætta á að líkami
og hugur séu ekki samstíga og að líf IBS-sjúklings geti auðveldlega einkennst
af togstreitu á milli tilfinningalegra langana og líkamlegrar getu. Þá skal
einnig hafa í huga að krónískum sjúkdómum fylgja andlegir erfiðleikar:
Þeim sem þjást af krónískum verkjum, sem læknar geta lítið sem ekkert gert
við, líður iðulega eins og þeir séu á skjön við umhverfi sitt og þau skilyrði sem
kapítalískt samfélag setur hverju okkar (t.d. með vinnuálagi og skólaskyldu
og fleira í þeim dúr). Þeir upplifa einmanaleika og tómleikakennd þegar þeir
verða varir við skilningsleysi annarra á þessum aðstæðum. Ánægjustundir
í augum flestra (að borða, að djamma og drekka áfengi, vaka lengi, koma
fram á sviði) geta valdið IBS-sjúklingum miklum þjáningum og kvíða. Það
sem hrífur líklegast marga við Kurt eru einmitt þessi sjúkdómseinkenni og