Tímarit Máls og menningar - 01.09.2014, Blaðsíða 116

Á d r e pa
116 TMM 2014 · 3
merkir óstjórnleg hóphræðsla dýra,
orðið er dregið af guðinum Pan, guði
hjarðanna. Andi hans er óútreiknanleg-
ur eins og hjörðin sjálf, í senn guðlegur
og dýrslegur. Þegar beljurnar fundu
fyrir tilvist hans urðu þær villtar.
Stundum var það mús sem Pan lét skjót-
ast út úr jötunni, eða skuggi Pans á
veggnum. Síðar lærði ég að leyfa honum
ekki að ná tökum á mér. Það er önnur
grein fjóssskrárinnar: Leyfðu Pan að
fara sínar leiðir, þá rennur fyrr af
honum æðið.
Seinna um vorið, þegar mjólkurbás-
arnir voru komnir og von var á mjalta-
vélunum, fékk Baula júgurbólgu, og við
Guðlaugur þurftum að gefa henni stíl í
einn spena. Til þess þurfti að tjóðra
hana, og Guðlaugur ákvað að hafa hana
í einum mjólkurbásanna þar sem
mjaltavélin ætti eftir að koma, og hægt
var að loka með keðju. En hún sá við
okkur. Til lítils að hrista fóðurbætisdoll-
una, hún neitaði að fara inn. Við lögð-
umst báðir á rass henni og spyrntum á
sleipum fjósrimlunum til að ýta henni
inn, Guðlaugur var stór maður og þéttur
á velli. Hún spyrnti á móti og hafði
betur, við færðumst smám sama lengra
frá básnum. Svo kom rökhugsunin aftur
til bjargar. Ég fór yfir grindina og inn í
básinn á undan henni, tók um snoppuna
og reyndi að ýtta henni út. Hún ýtti
harkalega á móti og keyrði mig inn í
básinn. Ég rétt slapp yfir grindina aftur,
og Guðlaugur skellti keðjunni í lás fyrir
aftan hana. Svo fór hún að éta úr fóður-
bætisdollunni. Um haustið varð hún
aftur kálffull.
Baula var ekki besta vinkonan mín,
en hún átti það til að hlusta með mér á
morgunfréttir og veðurfregnir og ég
fann fljótt að Pan vildi nota hana til að
kenna mér ýmist. Þriðja og dýrmætasta
grein fjóssskrárinnar er: Fjósamaður
hugsar gerðir sínar í heild. Hann hugsar
bæði fram og aftur. Pan býr einnig í
jórtrinu. Tíminn er honum einskis virði:
hans nú er núið sem var einnig í gær og
teygir sig fram á næstu daga. Fjósamað-
ur hugsar sínar gerðir þannig, að þær
tengjast bæði fram og aftur, þessu stóra
núi.
Hversdags og utan fjóssins hefur
mannkynið ósköp lítið nú, varla nokkuð
sem heitir, örþunna himnu milli fortíðar
og framtíðar sem dugir varla til minnstu
dagsverka. Fyrir bragðið er öll ákvörð-
unartekt föst í fortíðinni og byggist á
aðdraganda, skref fyrir blint skref, eins
og engill sögunnar sem Walter Benja-
mín lýsir, sem gengur aftur á bak inn í
framtíðina með vængi fulla af stormin-
um sem blæs úr Paradís og hleður upp
braki fortíðarinnar að fótum hans.1 Því
virðast gerðir fjósamannsins fásinna ein
þegar horft er eingöngu til aðdragand-
ans. Fjósamaður ýtir ekki í áttina sem
framlengir aðdragandann, heldur breið-
ir út núið og faðmar framtíðina. Vinnur
til baka frá því sem verður, aftur að
hinni trufluðu nútíð. Þannig styggir
fjósamaður ekki Pan, og hjörðin jórtrar,
og músin læðist, og tunglið veður í skýj-
um, og núið breiðist út yfir tilveruna.
Þegar turnarnir hrundu – þeir voru
þrír, ekki tveir – kviknaði eilítil von. Nú
ætti forseti Bandaríkjanna stórleik, sem
aldrei myndi gleymast á meðan jórtrað
var á bás. Forseti Bandaríkjanna mundi
segja Guð minn góður, er það virkilega
svona slæmt? Segið okkur, hvernig
getum við bætt úr þessu? Elsku vinir,
Allah er mikill, fyrirgefið okkur. Nú
skulum taka saman höndum og endur-
byggja heiminn.
En svo hrundi þriðji turninn, og
sumir fóru að fatta leikritið.
Fjósamennska á ekki upp á pallborðið
fyrir botni Miðjarðarhafs á seinni
tímum. Enda sáu þeir sem hrundu þess-
ari atburðarás af stað enga þörf fyrir