Tímarit Máls og menningar - 01.09.2014, Síða 134

D ó m a r u m b æ k u r
134 TMM 2014 · 3
dagar sem dreymt var um virðast ekki í
augsýn heldur ríkir óvissa um framtíð-
ina. Umhverfismálin knýja okkur um
svör við ýmsum óþægilegum spurning-
um svo ekki sé meira sagt. Ljóðið vekur
hugrenningar um hlýnun jarðar og
hækkandi vatnsborð sem ógnar byggð
og mannlífi.
Annað ljóð sem nefnist „Heimsund-
ur“ fjallar einnig um líf okkar nútíma-
fólks og áreitið sem heilinn verður fyrir
á öld internetsins og allra gervisam-
skiptanna og gervitíðindanna sem þar er
að finna: „Heimsundrum rignir í heil-
ann“ stendur þar og einnig „Allir á
njósn hjá öllum, fjær eða nær!“ Þor-
steinn lýkur síðan ljóðinu með hógvær-
legri áminningu um fábrotin gæði þess
„að hollt gæti reynzt að vera einhverjum
eitthvað“. Hann minnir hér á þau ein-
földu sannindi sem vilja gleymast á öld
þráðlausra samskipta að maðurinn
hefur skyldum að gegna við samferða-
fólk sitt. Það kann að reynast nokkurs
virði að vera vinur í raun og reyna að
sporna við fótum gegn þeirri taumlausu
sjálfsdýrkun og sýndarmennsku sem
einkennir svo margt á okkar dögum. Á
svipuðum slóðum er Þorsteinn raunar í
ljóði sem heitir „… fór eg einn saman“
með vísun í frægt erindi Hávamála. Þar
segir meðal annars að betra sé að hafa
félagsskap en fara einförum: „„Tvennt,/
sem tengist, fer betur en eitt,/skár en
sundurleitt, trénað/ sjálfið í einum““.
Þorsteinn frá Hamri hugsar til baka
til æsku sinnar þegar hann var sveita-
drengur í ljóðinu „Innan garðs“. Hann
íhugar þá þröngu en sælu heimsmynd
þegar allt var í föstum skorðum og ekk-
ert utanaðkomandi raskaði ró heima-
manna. En afhjúpunin er miskunnar-
laus undir lok ljóðsins: „hve fjarlægt að
vita sig/eiga eftir að sundrast/utan
hliðs!“. Persónuleg saga sveitadrengsins
fær hér aukna túlkunarvídd og skírskot-
un. Hægt er að lesa þjóðarsöguna líka
hér inn í. Næsta ljóð á eftir virðist beint
framhald og heitir „Rof“ og tekst skáld-
inu að magna upp býsna sterkt and-
rúmsloft í því. Ljóðið er svohljóðandi:
Vetrarkvöldin,
voru það kvöld, eða sögur?
Ský og byljir, voru það
ský og byljir
eða myrk örlög manna?
Og sunnanblærinn, var það
sunnanblærinn
eða Sörli að þeysa í garð?
Slíks spurði enginn …
Svo splundraðist eitthvað
í mönnum og veðrum,
mönnum og orðum …
Mörgum orðum.
Það er hluti af galdri ljóðsins að varpa
fram spurningum sem lesandanum er
látið eftir að svara. Hér eru andstæður
vetrar og sumars, náttúru og manns og
skáldskapar og veruleika dregnar upp
og vísað um leið í þekkta frásögn úr
fornsögum, nánar tiltekið Ljósvetninga
sögu eða Sörla þátt eins og skáldið getur
um í Athugasemdum aftast í bókinni.
Framan af ljóðinu ríkir jafnvægi í
reynslu manna, innra lífi þeirra og ytra
umhverfi, veðri og árstíð og orðum, en
svo splundrast allt, samhengið hverfur.
Rof er rétta orðið í samhengi þessa ljóðs.
Ljóðið lýsir þannig í nokkrum hnitmið-
uðum línum stórtíðindum 20. aldarinn-
ar hér á landi, þegar nútíminn hélt inn-
reið sína fyrir alvöru í íslenskt samfélag
og umbylti öllu lífi landsmanna.
Þorsteinn frá Hamri hefur ávallt sýnt
í ljóðum sínum undraverð tök á tungu-
málinu og ljóðstíl allra alda sem hann
steypir saman í mjög persónulegan og