Tímarit Máls og menningar - 01.12.2017, Qupperneq 27

H n e f i b e i t i r h e i ð a r l e g r a o f b e l d i
TMM 2017 · 4 27
Algjörlega. Viltu segja mér eitthvað um framtíð skáldskaparins?
Ég hef engar áhyggjur af henni, að segja sögur og lesa er grunnelement,
eitthvað sem hefur alltaf verið og verður – er og vill og verður – en hvernig
við lesum breytist. Kannski lesa allir bara kvikmyndir af skjám í augnlok-
unum, stuttar eins og að blikka auga en einhver þarf samt að skrifa söguna
fyrir kvikmyndina, hvort sem sú saga verður línuleg eða marglaga og alveg
sama hvort hún er einsog blikk eða endalaus.
Vettvangurinn er jafn mikilvægur og skáldskapurinn, heyrði ég sagt
um daginn. Hefur þú orðið vör við að hægst hafi á endurnýjuninni í rit-
höfundastéttinni á Íslandi? Sverrir Norland sagði í viðtali hér á þessum
vettvangi að mögulegt væri að fá á tilfinninguna að reynt væri að sporna
við endurnýjun og að mörgum þætti íslenskar bókmenntir einkaklúbbur
eldra fólks.
Samfélagið er, hvert sem litið er, samsett úr einkaklúbbum. Einkaklúbbs-
meðlimirnir halda á skilgreiningarvaldinu án þess að viðurkenna það eða
jafnvel átta sig á því. Það sem mér finnst kannski verst í samhenginu við
listina er hversu auðvelt er að detta út og búa þá í svo smáu samfélagi að
enginn annar klúbbur tekur við þér. Skilgreiningin er svo tilviljunarkennd.
Fólki finnst oft bara það sama og næsta manni og eitthvað eða einhver fer í
og úr tísku. Það hefur kannski minnst að segja um raunveruleg listræn gæði
eða gildi. Í smáu samfélagi er líka hætt við að persónulegir árekstrar fari að
hafa áhrif og það er mikil synd. Maður þarf ekki að vera sammála manneskju
til þess að meta sköpunarverk hennar.
Hvernig myndir þú skipuleggja Launasjóð rithöfunda ef þú hefðir skipulag
hans á valdi þínu?
Ég myndi aldrei taka að mér skipulag á sjóði. Það er samt skrítið að byrj-
endur keppi við fólk sem hefur kannski gefið út bækur í fimmtíu ár. Báðir
hópar eru í viðkvæmri stöðu og þyrfti að hlúa sérstaklega að þeim.
Heldur þú að stéttaruppruni manns skipti máli fyrir mann til að verða
rithöfundur?
Já, það er því miður þannig. Sérstaklega ef maður horfir á þetta í stóru
samhengi. Stór hluti mannkyns er ólæs og sveltandi og víða þykir ekki við
hæfi að konur eða almúgi tjái sig. Rithöfundar eru yfirleitt úr efri eða milli-
stétt nema þeir komi frá velferðarlöndum, fólk þaðan á fleiri möguleika. Að
vera rithöfundur eru forréttindi, rétt eins og það að fæðast í Vestur Evrópu
eru forréttindi eða bara að vera læknir eða verslunarstjóri.
Skiptir (prívat) félagsskapur máli fyrir lífsbaráttu rithöfundar?
Hann skiptir öllu máli fyrir mig. Ég á vini sem lesa yfir fyrir mig og sem ég