Tímarit Máls og menningar - 01.12.2017, Side 39

R a u n s æ l í f s g l e ð i
TMM 2017 · 4 39
8 Melanie Köhlmoos, Kohelet – Der Prediger Salamo, 43, 62–68. Ludger Schwienhorst–Schön-
berger, Kohelet, 106–109, 140–141. Tomas Krüger, Kohelet (Prediger), 98–99.
9 Thomas Krüger, Kohelet, 53–55.
10 Meiri hluti ritskýrenda telur að Prédik arinn hafi starfað í Jerúsalem og ritað rit sitt þar, Ludger
Schwienhorst–Schönberger, Kohelet, 103.
11 Herbert Donner, Geschichte des Volkes Israel und seiner Nachbarn in Grundzügen 2. – ATD
Ergänzungsreihe Band 4/2, Vandenhoek & Ruprecht, Göttingen , 439–447.
12 Thomas Krüger, Kohelet (Prediger), 41–42.
13 Ludger Schwienhorst–Schönberger, Kohelet, 106–107.
14 Ludger Schwienhorst–Schönberger, Kohelet, 108, 294–295. Ernst Haag, Das hellenistische Zei-
talter – Israel und die Bibel im 4. bis 1. Jahrhundert v. Ch., Biblische Enzyklopädie Band 9. Verlag
W. Kohlhammer, Stuttgart 2003, 45–53, 104–111.
15 Udo Schnelle, Die ersten 100 Jahre des Christentums 30–130 n. Chr., 2. útgf., Vandenhoeck &
Ruprecht, Göttingen 2016, 76–78.
16 Gott yfirlit yfir þessa hefð er að finna hjá Melanie Köhlmoos, Kohelet, 37–49.
17 Hartmut Rosenau, Auf der Suche nach dem gelingenden Leben – Religionsphilosophische Streif-
züge, Neukirchener Verlagshaus, Neukirchen–Vluyn 2000, 99–100.
18 Klaus-Peter Matschke, Das Kreuz und der Halbmond. Die Geschichte der Türkenkriege, Arte-
mis & Winkler, Düsseldorf und Zürich 2004, 242–250, 287–290. Jan N. Lorenzen, Die großen
Schlachten. Mythen, Menschen, Schicksale. Campus Verlag, Frankfurt am Main–New York
2006, 17–54.
19 Sigurjón Árni Eyjólfsson, Guðfræði Marteins Lúthers, HÍB Reykjavík 2000, 167–179.
20 Sigurjón Árni Eyjólfsson, „Réttlæting og viðurkenning“, Glíman 8, 45–66.
21 Þetta á sérstaklega við Aarre Lauha, Kohelet, 14–20, og Otto Kaiser, Kohelet – Das Buch des
Prediger Salamo, 64–65, 97. En framsetningin er mildari hjá Melanie Köhlmoos, Kohelet, 58.
22 Ludger Schwienhorst–Schönberger, Kohelet, 348–349, 358–359, 527–541. Thomas Krüger,
Kohelet (Prediger), 306–308.
23 Í skýringarritum er 9. kaflanum í Prédik aranum alla jafnan skipt niður í tvo mikilvæga hluta,
annars vegar er fjallað um listina að deyja þ.e.a ars moriendi og hins vegar um listina að lifa
eða carpe diem. Kaflinn byrjar á inngangi þar sem viðfangsefnið er sett fram í fyrsta versi (a),
„Öllu þessu veitti ég athygli og allt þetta reyndi ég að rannsaka:“ (þ.e. v. 1aα). Við það er strax
skeytt tveimur andstæðum fullyrðingum (b) „Hinir réttlátu og vitru og verk þeirra eru í hendi
Guðs“ (þ.e. v.1aβ). Og síðan (c) „Hvorki ást né hatur veit maðurinn fyrir, allt bíður síns tíma,“
(þ.e. v.1b). Í tveimur hlutum er síðan reifað, fyrst vægi dauðans undir yfirheitinu memento mori
(v. 2–6) og síðan vægi lífsins í seinni hlutanum undir yfirheitinu carpe diem (v. 7–10). Ludger
Schwienhorst–Schönberger, Kohelet, 439, 438–471. Melanie Köhlmoos, Kohelet – Der Prediger
Salamo, 201–202. Otto Kaiser, Kohelet, 35.
24 „Job svaraði Drottni og sagði: Nú skil ég að þú getur allt, ekkert, sem þú vilt, er þér um megn.
Hver myrkvar ráðsályktunina án þekkingar? Ég hef talað af skilningsleysi um undursamleg
kraftaverk. Hlustaðu, nú ætla ég að tala, ég ætla að spyrja, þú skalt svara. Ég þekkti þig af
afspurn en nú hefur auga mitt litið þig. Þess vegna tek ég orð mín aftur og iðrast í dufti og ösku.“
Job 42.1–5.
25 Melanie Köhlmoos, Kohelet, 203. Hann hafnar hér fullyrðingu sem er t.d. að finna í Síraksbók
„Allt er þetta guðhræddum til góðs, en snýst illum til ófarnaðar“. Sir 39.27.
26 Eberhard Wölfel, Luther und die Skepsis, 59–69. Sigurjón Árni Eyjólfsson, Guðfræði Marteins
Lúthers, 105–147. Thomas Krüger, Kohelet (Prediger), 13–14. Melanie Köhlmoos, Kohelet,
57–59.
27 Sbr. „Drottinn sá nú að illska mannanna var mikil orðin á jörðinni og að allar hneigðir þeirra
og langanir snerust ætíð til ills. Þá iðraðist hann þess að hafa skapað mennina á jörðinni og
hann hryggðist í hjarta sínu og sagði: „Ég vil afmá mennina, sem ég skapaði, af jörðinni, bæði
menn og kvikfé, skriðdýr og fugla himins, því að mig iðrar þess að hafa gert þá“ 1 M 6.5–7.
28 Martin Luther, Der Prediger Salamo. Walch 5, 1530–1532.
29 Walch 5, 1532.
30 Walch 5, 1533.
31 Walch 5, 1534.