Úrval - 01.12.1954, Síða 44

42
ÚRVAL
lifðu hann 867. (Hundruð
stúlkubarna voru kæfð við fæð-
ingu).
Hann átti nokkur hundruð
þúsund þræla, þar af 25000
kristna menn, sem hann hafði
látið ræna. Talið er, að hann
hafi drepið 36000 manns með
eigin hendi. En þrátt fyrir þetta
óskiljanlega grimmdaræði, var
hann dugandi stjórnandi og stóð
hagur landsins með blóma í tíð
hans.
Eftir fráfall Moulay Ismail
fór hagur landsins versnandi.
Árið 1870 gekk þáverandi
soldán svo langt, að biðja
Bandaríkin að taka að sér vernd
landsins; hann vissi að ríkið gat
ekki lengur staðið á eigin fót-
um, og vildi ekki að það yrði
nýlenduveldum Evrópu að bráð.
Svo fór eins og soldáninn ótt-
aðist. Árið 1902 höfðu Frakkar
náð tökum á landinu, og tveim
árum síðar varð það að sam-
komulagi milli Frakka og Eng-
lendinga, að Frakkar hefðu
frjálsar hendur í Marokkó en
Englendingar í Egyptalandi.
Þýzkaland og Spánn áttu sinn
þátt í þessum samvizkulausu að-
gerðum. Með stuðningi Breta
keyptu Frakkar sér afskipta-
leysi Vilhjálms Þýzkalands-
keisara með því að láta hann
fá væna sneið af Frönsku Mið-
Áfríku. Með því að hagnýta sér
innbyrðis deilur í Marokkó tókst
Frökkum að ná æ meiri tökum
á landinu, og með samþykki þá-
verandi soldáns héldu þeir inn
í Fez árið 1912 og gerðu Mar-
okkó að verndarríki sínu.
Fyrsti landsstjóri Frakka var
Louis Hubert Gonzalve Lyautey
hershöfðingi (seinna marskálk-
ur) frá 1912 til 1925. Þegar
hann kom til valda, var öll verk-
leg menning landins mjög frum-
stæð, engar brýr og engar járn-
brautir, og það litla, sem til var
af vegum, sjúkrahúsum og skól-
um, af frumstæðustu gerð.
Vald soldánsins náði aðeins
nokkrar mílur út frá Meknes
og Fez. Því verður ekki neitað,
að það sem Lyautey og næstu
eftirmenn hans komu til leiðar
í verklegum framkvæmdum og
ýmsum menningarmálum, varð
landinu til mikilla hagsbóta. En
mikill f jöldi Marokkómanna hélt
þó uppi baráttu gegn stjórn
Frakka árum saman. Það tók
skamman tíma að friða borg-
irnar, en ættflokkar í fjöllunum
héldu uppi baráttunni meðan
þeir máttu. Það er haft eftir
einum landsstjóranum, að eng-
inn hinna innlendu ættflokka
hafi gengið Frökkum fús á.
vald, allir hafi barizt unz þeir
voru sigraðir. Friðun landsins
var ekki lokið fyrr en 1934.
Frakkar hafa alla tíð látið
heita svo, að þeir stjórni í nafnl
og þágu soldánsins. Hví ætli
Frakkar leggi áherzlu á, að
Marokkó sé ennþá sjálfstætt
ríki? Ástæðan var í fyrstu sú,
að Frakkar gátu ekki lagt Mar-
okkó undir sig opinberlega, af'
ótta við fordæmingu annarra