Úrval - 01.12.1954, Blaðsíða 86

84
■Qrval
Þó að þessi óvænta og skjóta
staðfesting á hinum bráðsnjöllu
tilgátum Neels sé vissulega
merkileg, virðist nokkurnveginn
öruggt, að aðeins lítill hluti þess
bergs, sem segulmagnast hefur
með öfugri stefnu, hafi segul-
magnast í samræmi við aðra
hvara tilgátu Neels. Annað
hvort hefur stefna segulsviðs
jarðarinnar raunverulega snúizt
við, eða eitthvert óþekkt eðlis-
fræðilögmál sem tilgátur Neels
ná ekki til, hefur verið þar að
verki. Vísindamenn deila nú af
kappi um þetta atriði. Sennilega
hallast þó meirihluti þeirra að
kenningunni um snúning á seg-
ulsviði jarðarinnar. Sjálfur er
ég þeirrar skoðunar að enn hafi
ekki fengizt fullar sönnur á
þeirri kenningu. En ég er nokk-
urn veginn viss um, að úr þessu
muni fást skorið á næstu árum.
Ég læt nú útrætt um þetta
atriði, en sný mér að öðru
vömlu deilumáli, sem mér virð-
ist að rannsóknir á segulmagni
bergtegunda muni geta skorið
iir um.
Var Indland einu sinni nærri
suðurpólnum ?
Hafa meginlönd jarðarinnar
verið á reki um jarðhvelið frá
því jarðsagan hófst? Sennilega
eru fæstir jarðfræðingar þeirr-
ar skoðunar. En nokkrir eru
sannfærðir um, að þau hafi
færst til langar leiðir. Fyrir
þrem öldum tók Francis Bacon
eftir því, að austur strönd Suð-
ur-Ameríku féll að vesturströnd
Afríku næstum eins og hanzki
að hönd. Fyrir hundrað árum
kom fram sú tilgáta, að þessi
tvö meginlönd hefðu áður verið
eitt, en hefðu skilizt að og fjar-
lægzt hvort annað um nokkur
þúsund mílur. Furðulega líkar
bergmyndanir hafa auk þess
fundizt á stöðum jafnfjarlægum
hver öðrum og suðausturströnd
Ástralíu Madagaskar, Indland,
Suður-Afríka og suðurhluti
Suður-Ameríku. Af þessari sam-
svörun bergmyndana drógu
nokkrir vísindamenn þá álykt-
un, að lönd þessi hefðu einu
sinni ásamt Suðurheimskauts-
landinu myndað eitt geysistórt
meginland umhverfis suðurpól-
inn. Fremstir í hópi þessara
vísindamanna voru Þjóðverjinn
Wegener og Du Toit frá Suður-
Afríku. Frá sjónarmiði mínu
sem eðlisfræðings eru sterkustu
rökin fyrir kenningunni um til-
flutning meginlandanna sú upp-
götvun jarðfræðinga, að fyrir
um 200 milljónum ára hafi Ind-
land og Suður-Afríka verið
þakin jöklum, og að rispur í
bergi eftir skriðjökla sýni, að
þeir hafi runnið í norður, þ. e.
burt frá hlýindum hitabeltisins
í átt til kaldari svæða, gagn-
stætt því sem búast mætti við.
Ef þessi uppgötvun jarðfræð-
inga er rétt, er erfitt að komast
hjá því að draga þá ályktun, að
Indland, sem nú er norðan við
miðbaug, hafi einu sinni verið
nálægt Suðurpólnum.