Úrval - 01.12.1957, Blaðsíða 10

tJRVAL
EINMANALEIKINN: RANGHVERFA BORGARLlFSINS
Ieið og við gerumst borgarbúar ?
Ég held að margt sé hægt að
gera, bæði með félagslegum á-
tökum og í vandamálum ein-
staklinga.
Það sem gera þarf er að
marka tilveru fólksins þrengri
takmörk, þannig að betri yfir-
sýn fáist yfir hana. Við getum
líka sagt að það þurfi að gera
borgina mennskari, breyta lífi
hennar þannig, að fólkinu finn-
ist það eiga hlutdeild í því og
sé meðábyrgt um það.
Mönnum er nú ekki einungis
orðið Ijóst, hve húsnæðið og um-
hverfið skipta miklu máli bæði
fyrir börn og fullorðna, heldur
ryður sú skoðun sér æ meir til
rúms, að Iítið bæjarfélag, sem
hver einstakur þegn hefur góða
sýn yfir, sé á allan hátt miklu
„mennskara" samfélag en stór-
borgin þar sem mannhafið
gleypir einstaklinginn og ein-
manaleikinn sezt að honum.
Hingað til hafa borgimaí
vaxið þannig að kringum mið-
bæinn rísa ný og ný íbúðahverfi.
Úthverfin breiða sig æ lengra,
út eins og hringir í kringum
borgina. Fjarlægðir til vinnu-
staða, verzlunarhverfa, opin-
berra stofnana, skemmtistaða
og samkomustaða lengjast með
hverju nýju lagi íbúðahverfa
sem reist er um borgina. Þó að
bezta húsnæðið sé jafnan í þess-
um úthverfum, hafa þessi við-
hengi við borgina lamandi áhrif
á íbúana, einkum húsmæðurnar.
Það bæjarfélag sem þeir til-
heyra er svo stórt og fjarlægt
að þeir finna engin tengsl við
það. Maðurinn lifir ekki á því
einu að búa í húsi, jafnvel ekki
í góðu húsi; hann verður að
eiga hlutdeild í samfélagi, hann
þarf að hafa samfélagsvitund.
Þennan vanda leitast menn nú
við að leysa með því að gera ný
hverfi sem mest sjálfstæð og
sjálfum sér nóg um flest, þann-
ig að þar sé bæði íbúðarhús-
næði og atvinnuhúsnæði og hús-
næði fyrir félags- og menning-
arlíf íbúanna. Tíu þúsund
manns er talinn hæfilegur f jöldi
í slíku bæjarfélagi. 1 svona ný-
hverfi eiga að vera skólar,
kirkja, íþróttasvæði, skemmti-
garðar, bókasafn, pósthús, bað-
hús, samkomusalir, kvikmynda-
hús o. s. frv. — yfirleitt allt
sem nauðsynlegt er í sjálfstæð-
um bæ af þessari stærð og sem
veitir íbúunum fjölmörg nátt-
úrleg tækifæri til að kynnast
og mvnda félasrshópa, m. ö. o.
gefa þeim tækifæri til að kom-
ast í samfélag við aðra og rjúfa
þannig einangrun mannsins. Það
má líka orða þetta þannig, að
í litlu bæiarfélagi hafi átthaga-
ástin skilvrði til að blómgast.
I Englandi og ýmsum fleiri
löndum sem urðu fvrir hörð-
um loftárásum í stríðinu voru
heil borgarhverfi víða jöfnuð
við jörðu og sköpuðust þannig
skilvrði til þess að hin nýiu
viðhorf fengju að njóta sín við
upnbvggingu þeirra. Og þessi
tækifæri hafa verið notuð. Jafn-
8