Saga - 2021, Qupperneq 29

þar sem þau máttu sæta grimmilegum örlögum vakti almennan
óhug þar í landi og víðar. Í sumar tók minningin um þetta óréttlæti
á sig efnislega mynd í líkneskinu af Egerton Ryerson sem stóð við
eina af byggingum Háskólans í Toronto. Gömul stytta var gædd
nýrri merkingu þegar hópur fólks fann óþoli sínu gagnvart ofbeldi
og óréttlæti sem um hefur verið þagað farveg í hinu efnislega. Lík -
neskið af þessum virðulega skólamanni varð á stuttum tíma að
alræmdu tákni þjóðarmorðs. Og það var þetta tákn, sem í hugum
mótmælendanna birtist áþreifanlegt í styttunni af Ryerson, sem fellt
var af stalli sínum. Að breyttu breytanda er það vitundarvakningin
í tengslum við morðið á George Floyd (ásamt baráttu Black Lives
Matter-hreyfingarinnar) sem virkjaði minningar og frásagnir um
misrétti sem leiddu til þess að líkneski af suðurríkjaherforingjanum
Robert E. Lee hafa nú verið fjarlægð í nokkrum borgum Bandaríkj -
anna. Eflaust hefur mörgum Bandaríkjamönnum lengi þótt minnis-
merki Lees orka tvímælis. En það er fyrst þegar tekst víðtækt samtal
þar sem fólk fer að tengja saman minningar og stað með nýjum
hætti sem yfirvöld sáu ástæðu til að kalla kranabílana til. Samtalið
og mótmælin eru gjörningur sem setur minningar kynslóðanna um
misrétti gagnvart frumbyggjum og fólki af afrískum uppruna í
ákveðið samhengi: óhögguð stæðu líkneskin sem áþreifanlegur
vitnisburður um viðgang misréttisins.
Þessi merkingarlegi umsnúningur líkneskja Ryersons og Lees er
auðvitað ekki óháður hinni fyrrum ráðandi merkingu. Ryerson naut
áður (og gerir enn í sumum frásögnum)11 hylli sem merkur umbóta -
maður og menntafrömuður. Það sama gildir að líkindum um Lee
sem frækins herforingja. Ný merking felur að einhverju marki í sér
þá eldri. Og þótt ríkjandi almannarómur tengi þessa tvo einstak -
linga nú við ofbeldi og óréttlæti kynþáttahyggju getum við sagt að
í skuggum stöplanna sem líkneskin stóðu á dvelji aðrar frásagnir,
aðrar leiðir til að minnast. Ólíkar frásagnir, skynjun, minningar,
reynsla og gildismat eiga það til að loða við staði jafnvel þótt regnið
hafi bulið þungt á þeim.
söguskoðun í almannarými 27
11 Vef. Ronald Stagg og Patrice Dutil, „The Imbecile Attack on Egerton Ryerson,“
The Dorchester Review, 12. ágúst 2021, sótt 20. september 2021.