Úrval - 01.05.1968, Side 45

VÍSUNDUNUM FJÖLGAR AFTUR
43
rýmt. Þeir voru veiddir vegna
kjötsins, skinnanna og að síðustu
vegna sports eingöngu.
Árið 1887 var farinn mikill nátt-
úrurannsóknaleiðangur í þrjá mán-
uði um Norður-Ameríku og leið-
angursmenn sáu ekki einn einasta
vísund. Um 1900 voru aðeins 20
til frjálsir í Bandaríkjunum og
höfðust við á afskekktum svæðum
í Yellowstone National Park, en
veiðiþjófar drápu þá 16 þeirra.
Náttúrufræðingar höfðu þá 521
bufful á afgirtum svæðum, sem
var vandlega gætt, bæði í Banda-
ríkjunum og norðvesturhéruðum
Kanada. Þar var svo hafizt handa
um áframhaldandi varðveizlu teg-
undarinnar.
Árangurinn af því starfi er að
miklu leyti að þakka lífseigju og
hörku þessarar einstæðu tegundar.
Ekkert virðist geta hindrað þetta
klunnalega dýr, nema byssukúla eða
ör, sem rétt er miðað. Hann er mjög
sérkennilegur í vexti, sex feta hár á
herðakamb, níu feta langur frá
snoppu að rófuenda, en rófan er
stutt og líkist helzt litlum fána.
Malirnar eru mjög lágar. Svo mikill
þungi og vöxtur sýnist hafa orðið
í hans geisstóra framparti, haus og
herðakambi að hann virðist vera að
steypast áfram. Samt er hann mjög
stöðugur, fótviss og lipur og get-
ur hlaupið með 35 mílna hraða á
klukkustund á þýfðu eða buskóttu
flatlendi.
Hann virðist hafa mikið hlaupa-
þol og ekkert \ era þreyttur eftir
12 mílna sprett, en maður með 3
til reiðar mundi vera búinn að gera
hestana uppgefna á slíkum spretti.
Hann er fljótari en skíðamaður í
lausum snjó, syndir hraðar en
hundar og klífur brekkur næstum
eins örugglega og fjallafé. En þegar
vísundar eru frjálsir ferða sinna,
velja þeir ætíð beinustu og greið-
ustu leið á áfangastað, eins og fyr-
ir öld siðan, þegar ekki var tímum
saman hægt að komast eftir þeim
járnbrautum, sem lágu yfir slóðh'
þeirra.
Líklega er hin sterka meðfædda
hjarðhvöt þeirra þarfasti eiginleiki
í vörn. Ef lítill hópur verður fyrir
styggð, hópast dýrin saman, en fá-
ein gæta kálfanna. Ef einn vísund-
ur er veikur, skipa hinir sér stund-
um í varnarhring utan um hann.
Þeir hafa oft sýnt skynsamlegt
hátterni undir ýmsum kringum-
stæðum. Á búgarði einum voru á
síðasta ári 1900 nautgripir og 1450
vísundar. Um veturinn gerði byl
í heila viku og þegar upp rofaði
voru sums staðar komnir 30 feta
djúpir skaflar. Um nautgripina er
það að segja að 100 helfrusu í byln-
um og hinir voru illa komnir af
suiti. Þegar aftur hlánaði ofátu
þeir sig og þá drápust aðrir 100 til
viðbótar. Vísundarnir lifðu allir
bylinn af og fóru varlega í matar-
æði fyrst á eftir, því þeir átu mjög
lítið, unz magi þeirra var orðinn
jafngóður eftir hungurvistina. Eng-
inn þeirra veiktist né týndist.
Vísundar eru sýnilega skynsöm
dýr, en þeir eru líka mjög vara-
samir vegna skapvonzku. Þeir eru
nærsýnir, en mjög þefnæmir og
heyra afbragðs vel. Þeir ganga oft
rólega af stað, ef ríðandi maður
nálgast. Einn smali varð þó fyrir