Úrval - 01.01.1973, Side 118

116
ÚRVAL
sem af honum fór, en hann var sagður
ósigrandi.
Skák nitjándu aldar einkenndist af
yfirburðum Breta. En áður en komið
er að þvi, ber að vikja aö lengsta skák-
einvigi sögunnar. Áriö 1834 tefldu
hvorki meira né minna en áttatiu og
fjórar skákir þeir, Alexander M
Donnell, þekktur hagfræöingur og
ritari Vestur—Indiaverzlunarráðsins i
Lundúnum, og Frakkinn, Louis de la
Bourdonnais. Sá siðarnefndi vann, að
þvi er virðist með fjörutiu og fjórum
vinningum gegn þrjátiu og sjö
(þrettán voru jafntefli). Mest
spennandi skákin einviginu var sú
fimmta, þegar M Donnell fórnaði I
þrettánda leik drottningunni til þess að
ná upp vinningsstöðu i þritugasta og
sjötta leik. Svo mikill áhugi vaknaði á
þessu einvigi, að það ól af sér tvö Ijóð.
Þrítugasta og niunda skákin, sem De
la Bourdonnais vann, var tilefni
annars, sem hét „Une revanche de
Waterloo” (Hefndin fyrir Waterloo),
en sú fertugasta og fjórða sem M
Donnell vann, var tilefni hins, sem hét
„Caissa redivia” (Afturkoma
skákarinnar).
Á árunum 1830 til 1840 bergmálaði
svo þessi áhugi I Frakklandi,
Bretlandi og Þýzkalandi I flóði skák-
tlmarita, skákþátta I blöðum og
aukinni skákútgáfu. Og öll þessi
hreyfing sameinaðist'svo I þvf, að
haldið var fyrsta alþjóðlega skákmótið
með þvi sniði, sem menn þekkja svo I
dag. Það var á heimssýningunni 1851.
Aðalhvatamaður þess var hinn
ókrýndi heimsmeistari i skák.
Englendingurinn Howard Staunton
(1810—74). Hann vann sér titilinn með
þvl að sigra franska meistarann, St.
Amant, I Paris 1843 (11 skákir gegn 6-,
en fjögur jafntefli)hélthonum til 1851.
Staunton, sem sagður var launsonur
fimmta jarlsins af Carlisle
gat sér frægð fyrir mikinn fróðleik
um Shakespeare, fyrir rómaða skák-
handbók og fyrir Staunton keppnis-
kerfið. Hann var ráðrfkur I lund, þótt
hann væri hægfara I skákum slnum, og
hann undirbjó alþjóðlega mótið 1851 I
þeirri vissu, að þar mundi hann sigra.
En þegar á hólminn kom, var þar
þýzkur skólameistari frá Breslau,
Adolf Andersen, sem fór með sigurinn.
Þvl lagði Staunton skákina á hilluna
eftir mótið.
Upnhaf yfirburða gyðinga
En hugmynd Stauntons um
alþjóðlegar skákkeppnir öðlaðist svo
feikilegar vinsældir, að nú spruttu upp
óteljandi skákmót á baðstöðum,
I höfuðborgum og vinsælum
ferðamannastöðum. öll kepptust þau
um að laða að sér sem flest skákljón
með þvi aö bjóða æ rikulegri peninga-
verðlaun. Eðlilegar afleiðingar þessa
urðu þær, að upp spruttu
skákstofnanir, og hafði Bretland
forystu um það. Skákmenn af
útlendum ættum gerðust
atvinnumenn, sem veittu klúbbnum
forstöðu, eða þá að þeir stofnuðu slna
eigin — eins og t.d. Skákklúbbar herra
Klings I Nýja Oxfordstræti. Og það var
I London 1866, sem fyrsta heims-
meistaramótið var haldið. Þar háöu
einvigi Andersen, þýzki
skólameistarinn, og Vilhjálmur
Steinitz, gyðingur frá Prag. Sá slðar-
nefndi vann og hélt titlinum til 1894, og
sigraði marga sterkustu skákmenn
slns tíma, Blackburne, Chigorin, og
Zukertort. Þessi sigur var upphaf yfir-
burða gyðinga I skák, þvl að Steinitz
tapaði titlinum í hendur annars
gyðings, Emanuel Laskers, frá
Þýzkalandi. Sá slðarnefndi hélt
titlinum til 1921. A þessum tlma tapaði