Úrval - 01.11.1974, Side 57

HIN DULARFUHLA HÖFUÐBORG MAYANNA
55
ekki. Af hveriu? Margs konar skýr-
ingar hafa komið fram, svo sem
stríð, innrásir útlendinga, faraldur,
eyðing jarðvegs, vatnsskortur eða
þjóðfélagsspilling. Tveir fræði-
menn, Thompson og Sylvanus G.
Morley, álykta, að bændurnir hafi
gert uppreisn og menningin hafi
eint'aldlega dáið út, eftir að aðall
og prestar vcru upprættir eða brott
reknir, þar sem þetta voru mennt-
uðu stéttirnar. Þó segir enn einn
könnuðurinn Mirhael D. Coe: „Það
eina, sem við vitum með vissu um
hrun forn-menningar Maya, er, að
það hefur átt sér stað. Allt annað
er ágiskun."
Sem þjóð hafa Mavar ekki horf-
ið, aðeins menning þeirra. Tvær
milljónir Mayaindíána, sem enn tala
sitt forna mál en hafa ekkert varð-
veitt af fornsögu sinni. lifa í Suður-
Mexíkó og nálægum hlutum Mið-
Ameríku.
f Palenque. stendur ferðamaður-
inn frammi fyrir þversögn, sem eyk
ur á leyndardóm Mayasögunnar.
Þær voldugu byggingar, sem menn
sjá nú á dögum, gefa ófullnægjandi
hugmynd um borgina, eins og hún
hefur verið. Yfirvöld hafa, vegna
ónógra fjármuna, aðeins getað graf-
ið upp tiltölulega lítinn hluta. Um-
hvorfis liggja enn undir þaki 1000
ára jarðvegs hundruð píramída
óuppgrafin.
Hvað eftir annað hafa menn von-
að, að letur Maya mundi, eftir að
tókst að lesa það, leiða í Ijós, hvað
helði veitt þessari menningu dauðs-
höggið. Ruz, sem nú er yfirmaður
miðstöðvar rannsókna í þessum
efnum í Mexíkó, er annarrar skoð-
unar. Hann álítur, að prestar May-
anna hafi fengist of mikið við vörn
gegn þessu mikla hruni til að gefa
sér tíma til erfiðra ritana.
Ef fornu guðirnir ríkja enn yfir
Palenque, hlýtur guð dauðans, Ah
Purh, að vera glaður.
☆
Hratt flýffur stund.
Grannkona mín var að segja mér, hvað hún hefði miklar áhyggj-
ur af táningunum sínum, sem oft voru einhvers staðar úti langt
fram á nótt. Meðan við stóðum þarna í stigaganginum og ræddum
málið, kom sonur hennar þjótandi, og um leið og hann hentist
niður stigann, hrópaði hann: „Vertu ekki að vaka eftir mér, mamma,
ég kem ekki fyrr en tvö til þrjú í nótt.“
„Tvö til þrjú í nótt!“ át hún upp eftir honum. „Þegar ég var á
þínum aldri . . .“
Hún snöggþagnaði, leit á mig og bætti við:
„Þegar ég var á hans aldri, var hann tveggja ára!“
H.E.