Úrval - 01.11.1974, Side 95

STRÍÐ OG FRIÐUR SOLSHENITSINS
93
við andkommúnisma og eindregna
fjandmenn Sovétlýðveldisins. Það
levndi sér ekki, að verið var að
leggja grunmnn að enn viðameiri
réttarhöldum.
Með þetta vofandi yfir sér, kall-
aði Solshenitsin tvívegis til sín tvo
vestræna fréttamenn og átti við þá
einarðleg viðtöl. Þetta gerði hann
þrátt fyrir andúð sína á blaða-
mennsku.
„Ætlunin er,“ sagði hann þreytu-
lega, „að kasta mér i skurð, senda
mig til Síberíu eða reka mig úr
landi — „láta mig hverfa í fram-
andi þoku“, eins og þeir segja.“
Hann sagðist hafa fengið í pósti
hótanir um, að honum og fjölskyldu
hans yrði styttur aldur. „Tæknileg
og sálfræðileg mistök í þessum hót-
anabréfum sannfærðu mig um, að
þau eru send af hálfu KGB, t. d.
með hvílíkum hraða þau bárust.
Það liðu minna en 24 stundir frá
því, að þau voru dagsett, og þar
til þau voru komin í mínar hendur.
Aðeins bréf frá mikiivægustu stofn-
unum berast með slíkum hraða. Ef
sagt verður, að ég hafi verið drep-
inn eða dáið með skyndilegum, dul-
arfullum hætti, getið þið dregið þá
áætlun með 100% vissu, að ég hafi
verið drepinn með samþykki KGB
eða af þeirra hálfu.“
Hann lét koma glöggt fram, að
stjórnendur Sovétrikjanna myndu
ekki hljóta neina hamingju af
dauða hans oða fangelsun. „Því þá,“
sagði hann, „myndi meginhluti
verka minna koma í ljós, verk sem
ég hef ekki látið birta í öll þessi
ár.“ Solsheritsin átti við hið mikla
verk sitt um þrælkunarbúðirnar,
miklu umfangsmeira verk en Dag
í lííi Ivans Denisovits og með miklu
meiri uppljóstrununi. Þessu verki
hafði verið smyglað til Vesturlanda
og geymt þar með leynd síðan 1968.
Menn hafði grunað að það væri til,
en aldrei fengið það staðfest.
Síðan gerðist það í september
1973, að riíhöfundurinn kom með
fleiri uppljóstranir. Vikuna áður
hafði verið ráðist inn í Leningrað-
íbúð vinkonu hans, Elisavetu Vor-
onjanskaju og gert upptækt hand-
rit, sem hann hafði trúað henni
fyrir. KGB yfirheyrði hana harka-
lega 5 daga röð, en að því loknu
sneri Elisaveta aftur heim til sín
og framdi sjálfsmorð. Handritið,
sem gert var upptækt í íbúð henn-
ar, var raunar hluti af „Gúlak-
eyjaklasanum 1918—‘56, heimildar-
verki hans um aðstæður og at-
burði í sovóskum þrælkunarbúðum.
Þetta er mjög yfirgripsmikil bók.
sterk og áhrifamikil, jafnvel borið
saman við fyrri verk Solshenitsins,
þar sem hann segir trá þjáningum
milljóna rússneskra borgara —
bjáningu heillar þjóðar. Nú, þegar
handritið var í höndum KGB, ótt-
aðist hann að ofsóknir kynnu að
hefjast á hendur meira en 200
manns, sem mörgurn árum áður
höt'ðu gefið honum upplýsingar um
vist sína í búðunum.
Nú var ekkert unnið við að halda
aftur af bókinni lengur: Eina vörn-
in var sókr, og rithöfundurinn gaf
fyrirmæli um að gefa skyldi út
Gúiak-eyjaklasann erlendis. Seint
í desember 1973 komu fyrstu tveir