Skírnir - 01.01.1882, Page 2

4
INNGANGUR.
minnzt á ófriðarkveikjuna rit af „enum helgu stöðum“ i Jór-
sölum 1853, uppreisnina i Herzegovínu og Bosníu 1876, og
endurkveikjuna siðustu — eða deilur Tyrkja við Svartfellinga
og Grikki — sem stórveldunum tókst að kæfa, og frá er sagt
í siðasta árgangi þessa rits. Vel er þegar svo tekst til, en
því er miður, að kveikjuefnin eru enn nóg til á ymsum stöðum,
eða alstaðar innan endimerkja Tyrkjaveldis, þar sem kristnir
menn þreyja sinn lausnartíma undan drottinvaldi Tyrkjasoldáns,
eða þar sem ríki hans með svo mörgu móti rekur i bága við
ríki vorrar álfu og vanefndir eða heitrof stjórnarinnar í Mikla-
garði baka öðrum fjármissu og aðra vanhagi. þeir skipta enn
millíónum — Bolgarar, Serbar, Grikkir og fl. — sem bíða betri
tíma, og þá helzt þrotnunartima'Tyrkjarikis í vorri álfu og víðar
þó. þá er skuldaklandrið. Tyrkir munu eigi hafa borgað enn
nema lítið eitt af því sem þeir áttu að greiða Rússum i her-
kostnað, og stundum hefir það verið kvisað á seinni tímum,
að Rússar mundu heimta lönd af þeim í Litlu Ásíu upp í það
gjald, og er þá auðvitað, að sumum mundi ekki lítast sem
bezt á slikar gjaldheimtur, t. d. Englendingum, eða Tórýflolck-
inum á Englandi. Á aðrar skuldir þeirra mun verða minnzt í
þættinum um Tyrkjaveldi. Vjer viljum hjer í fám orðum drepa
á hitt, hve við því er hætt, að drottinvald soldáns (í Mikla-
garði) fari í bága við rjett og kvaðir sumra stórveldanna, eða
annara ríkja. Friðarsáttmálinn i Berlín helgaði Austurríkis-
keisara forræðisrjett á Bosníu og Herzegóvínu (1879), en þó kallað
væri, að svo væri ráðið til bráðabyrgða, og drottinvald soldáns
skyldi standa óskert, þykir nú annað komið upp úr kafinu, er
keisarinn (konungnr Ungverja) hefir kvaðt menn til herþjónustu
i báðum löndunum, og virðist þetta votta, að löndin sje komin
í þau lýðskyldutengsli við riki Ungverja, sem eigi ekki að rjúfa
fyrir soldáns eða hans rjettinda sakir. það er alkunnugt, að
kristna fólkið í þessum löndum mundi heldur kjósa þjóðernis-
ins vegna samband við Serba eða Svartfellinga enn fylla tölu
þeirra slavnesku þjóðflokka, sem eru Austurríki eða Ungverjalandi
háðir, en verst mundi það þó kunna því, eflöndinættu að hverfa
aptur undir forræði Tyrkjasoldáns. það eru þó sjerílagi skatt-