Skírnir - 01.01.1882, Page 120

122
NOREGUR.
J>að getur verið, að fólk bæði í byggðum og í borgum í
Noregi geri góðan róm að máli þeirra manna, sem tala (og
rita) um þjóðveldið, eða hve úrelt konungsvaldið sje, en slíkt
getur þó vart verið af djúpum rótum runnið. Flestir þeirra
sem tií ára eru komnir eru alnir upp í lotningu fyrir konungs-
valdinu, en hinir mjög fáir, að hyggjan og menntunin hafi tekið
taumhald á þeim tilfinningum, og vikið þeim i annað horf, eða
kennt mönnum að lúta í anda og einurð þjóðveldinu og lýð-
veldinu fyrir frelsisins og jafnaðarins sakir. Svo skiptir ekki
um í svip nema á byltingartímum, eða þar sem konungsvaldið
hefir illa fyrir sjer gert — og þó er við apturhvarfinu hætt,
þegar um kyrrist. þetta vottar bezt saga Frakklands; bráðum
100 ár síðan þjóðveldi reis upp í byltingunni miklu. Nú risið
upp i þriðja sinn, og þó nú horfist betur til en fyr, þá eru
þeir fleiri á Frakklandi, enn á ætla megi, sem mundu lúta
aptur af sama þeli og fyr konungi eða lceisara, ef svo bæri
undir. það sje langt frá oss að vilja styggja frændur vora í
Noregi, en vjer ætlum þó, að jafnvel þeir menn, sem fella vel
hug sinn við þjóðveldið og ágæti þess, þegar þeir heyra því
á lopt haldið, mundu engu síður láta sjer eira að eiga yfir
sjer þarlendan konung enn þjóðveldisforseta. það er af alúð
og lotningu, en engri hræsni, er Norðmenn fagna konungi
sínum, þegar hann vitjar Kristjaníu eða annara borga, og það
var af þvi þeli sprottið, er menn og konur gengu í sumar í
samskotanefndir í öllum bæjum, að efna til brúðhjónagjafa
handa krónprinsinum og konu hans, eða þegar Kristjaníubúar
leggja 20,000 króna fram til að veita þeim sæmilegar viðtökur
(eptir nýjár). Að minnsta kosti má svo virðast, sem hjer hafi
annað ráðið enn þá, þegar þingið neikvæddi því að auka hirð-
eyri prinsins.
þess er getið að framan, að mörgum líkaði illa, er þingið
veitti Stang að eins helminginn af því, sem fram á var farið,
en nú er svo úr þessu bætt, að Norðmenn hafa skotið saman
80,000 króna i heiðursgjöf honum til handa. Svo er til ætl-
azt, að hann og kona hans njóti leignanna til dauðadags, en
innstæðan hverfi svo til háskólans sem dánargjöf Stangs, og