Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Side 31

3i
að menn hefði haft margbrotnari húsaskipun fyrst hér á landi, enn
svo einfaldari siðan; það er og þvert á móti vorum eldri sögum og
Sturlungas., sem sýna má. Oll þessi fornbýli munu vera frá forn-
öld eða þeim eldra tíma, því vorar merku sögur ákveða skýrt um
sumar af þeim, og þar hafi ekki verið bygt síðan, og kennimerki,
sem óræk eru, sýna um sum, og öll eru þau mjög svo lik því sem
áðr er sagt. Og enn hefi eg fundið aðrar tóftir, sem sögur vorar
tala um, að séu frá þeim eldra tíma og ekki síðar bygðar. Og þar
til koma 12 hoftóftir, er eg hefi hér á landi fundið, og sem bera
nafnið enn í dag og standa allar einstakar, hafa allar hin sömu frá-
brugðnu kennimerki, og hafa ekki verið hreyfðar sfðan, nema eitt-
hvað bygt ofan í annan enda á einni, enn kennimerki hennar sjást
þó. Alt þetta er til samanburðar. það er líkt með fornar tóftir og
aðrar fornmenjar, að af samanburði, útliti og ásigkomulagi má fara
nærri um aldr þeirra. f>að ætti sá að geta, sem rannsakað hefir
mörg hundruð forntóftir frá ýmsum timum, og um langan tíma
hefir athugað þetta. Eg skal nú taka t. d.: Nú finnr maðr tóftir
með fornum einkennum, sem sögurnar tala um og til taka, nær
lagzt hafi í eyði, og ekki sjást kennimerki, að þar hafi nokkurn
tíma síðar verið bygt. Svo finnr maðr aðrar tóftir annarstaðar með
mjög svo líkum einkennum og hinar, sem sögurnar tala ekkert
urn, og enginn veit, hvað gamlar eru; sé þær nú i líkum jarðvegi,
sem mikla þýðingu hefir, sé líkt niðr sokknar og útflattar, og hafi
yfir höfuð öll hin sömu fornu kennimerki, þá hefir maðr fullan rétt
til að ákveða,að þessar tóftir sé frá sama tíma og hinar, enn til þess
að mæla þar á mót, vantar ástœður til. J>etta er einmitt sú aðferð, sem
menn hafa með fornmenjar yfir höfuð; það er samanburðrinn.
Enn hvað klæða- og vopnabúnaði viðkemr, þá skal eg taka t.
d., að það er kunnugt um þá,sem rita skáldsögur á vorum tímum,
sem þeir láta fara fram fyrir i—200 árum, hversu mikil fyrirhöfn
og vandi það er, að láta klæðabúnað og aðra þjóðháttu vera rétta,
svo það þoli rannsókn, jafnvel þó þeir hafi margt og mikið ritað
og prentað við að styðjast. Eg skal nú til taka, ef einhver nú hér
vildi semja skáldsögu eða leikrit, sem ætti að hafa farið fram fyrir
miðja 18. öld, þó ekki væri nú fyrr ; hversu torvelt það væri að
afla sér réttrar þekkingar bæði á klæðabúnaði, húsakynnum og
húsbúnaði og fleiru þess konar, og láta það alt vera með sínum réttu
einkennum; eg vil jafnvel tilnefna eitt af því allra einfaldasta
sem liggr þó svo nærri : hvenær byrjaði húfubúningrinn íslenzki
fyrst, og hvernig var hann þá, og hvaða breytingum tók hann sið-
ar? Ef nú ætti að lýsa nákvæmlega hverju fyrir sig í búningnum
og öllu því áðr talda, þá er þó ekki vist, að mörgum tœkist það
svo vel, að öllum bæri saman, eða það gæti yfir höfuð álitist rttt,