Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Side 44

44
Föstud. íié.ág. var eg kyrr á Bergþórshvoli. þ>ar sem, eins og
þegar er sagt, bœjarhúsin standa ofan á hinum forna skála Njáls,
verðr þar engri rannsókn við komið, hvað stœrð hans snertir. Var
því einungis hér um að rœða, að leita að sönnun fyrir því, að skál-
inn hafi staðið á hinum tiltekna stað, og að það sé áreiðanlegt, að
hann hafi verið brendr. Hið eina, sem hér var að gera, var að
leita að ösku og þess konar kennimerkjum.
Um morguninn kl. 8 tók eg að grafa í húsagarðinn rétt niðr
með húsunum að baki þeirra; hafði þrjá menn í vinnu og gróf
gröf, sem var um 9 fet á lengd, enn 6 fet á breidd. þ>egar kom-
ið var 3 álnir niðr, fóru að koma í ljós svartbrunnir viðarleggir;
enn þegar lengra kom niðr, urðu fyrir mér heil lög af stórkostlegri
ösku trjá effa viðar, líkast kolum, brendum af trjáviði (ekki hrísi);
innan um öskulög þessi var rauðleit aska, ásamt brendu rofi eða
veggjatorfi; þar að auki komu hér og hvar í ljós stórkostlegir
flekkir af grárri og hvítri ösku; enn fremr nokkur dökkleit lög, sem
eg gat ekki beinlínis séð, af hverju hefði verið. Eg fann og sem
litla plötu, sem var orðin að ryði (spanskgrœnu); líka fann eg nokk-
ur hágrœn korn, sem vóru auðsjáanlega leifar af bronze, sem orð-
ið var ummyndað í grœnt efni. Hingað og þangað innan um þessi
öskulög fann eg brunna steina, sem vóru auðsjáanlega sprungnir í
eldi; sumir þeirra vóru svo, að eg gat brotið þá með höndunum;
þar að auki fann eg nokkura búta, sem líktust samanrunnu smiðju-
gjalli. Enn fremr fundust stórar hellur þunnar, sem flísuðust í sundr,
og höfðu auðsjáanlega verið í eldi. Neðarlega í þessum lögum
fann eg vott af fúnu tré, lítt eða ekki brendif. Alt þetta sem
nú er nefnt, fór að koma í ijós, eins og áðr er sagt, þegar búið
var að grafa 3 álnir niðr; þessi lög héldu svo áfram, þar til komið
var á 5 álna dýpt; þá tóku þessi kennimerki aftr að minka. Eg
gróf hér nokkuð á 6. alin niðr, því að eg vildi fyrir hvern mun
rannsaka hér til hlítar, og þóttist eg þá sjá, að komið var ofan í
fast leirlag. Eg skal og geta þess, að öll kennimerki vóru hér
svo glögg, að enginn getr efazt um, að hér hafi fram farið stór-
kostlegr húsbruni, og að margt hafi hér inni brunnið af ýmsu; bein-
askan, sem eg fann, hlýtr, t. d., að vera af slátruðum stórgripum,
sem átt hafa að vera til matar (sbr. söguna um uxann, sem var
nýslatraðr).
Allra neðst í gröfinni neðan til í þessum lögum og fyrir neðan
þau, eru stórir steinar, sem ekki urðu hreyfðir. Niðr með einum
fanst mikið af funum beinum og beinataugum, sem ekki sýnast vera
brunnin; meðal þess, sem heillegt var, var kast af litlum legg, partr
úr mjóu rifbeini og enn annar styttri, einn jaxl, tvær framtennr,
önnur minni, og tvö samföst tannbrot; enn fremr mjög lítið bein