Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Page 83

83
an þjóðveginn, þar sem hann liggr nú. Ofan við hæðina, sem er
bunguvaxin melhæð, liggr mýrarsund; hefst það fyrir ofan Mikla-
bœjartún og liggr í boga fyrir ofan hæðina og ofan fyrir sunn-
an hana og ofan með Víðivallalœknum spölkorn. par sem mýr-
arsundinu hallar ofan með hæðinni að sunnan, og ofan undir lœk-
inn, verða Orlygsstaðir í bugðunni, og er mýri á alla vegu; enn
stytzt er mýrin að vestan yfir um að mæla, því að þar tekr við
melbungan, sem þjóðvegrinn liggr á, og myndast þar hólar tveir
lágir, sem kallaðir eru Örlygsstaðahólar, og ber þá á milli Örlygs-
staða og Víðivalla, svo að Örlygsstaði sjálfa sér eigi af Víðivöllum.
Örlygsstaðir standa þannig austanhalt á suðrendanum á nefndri hæð,
og er nú lág holtbunga móti landnorðri. Umhverfis bunguna hefir
legið garðr og liggr mýrin upp að garðinum á alla vegu nema að
sunnan ; þar verðr dálítil brekka þýfð frá garðinum ofan undir
mýrina. Gerðið er nokkuð aflangt frá norðri til suðrs. þ>vermál
gerðisins frá austri til vestrs er um 38 faðmar, enn lengdarmálið
frá norðri til suðrs er um 50 faðmar. Garðrinn er sjálfr kominn í
þúfur og flög og sokkinn í mýrina, enn þó má rekja hann glögg-
lega, nema að sunnanverðu er garðrinn ljós á nokkurum kafla, og
myndast þar nokkur brekka ofan, sem áðr er sagt. Norðan til í
miðju gerðinu, þar sem holtbungan er hæst, eru leifar af tóft, enn
lögun hennar sést eigi glögt. f>ó er líklegast, að hún hafi snúið
frá norðri til suðrs, og er það sauðahús það, er Sturlunga talar um
(Oxf. útg. i. bls. 37328_30). Nokkuru nær suðrhlið garðsins enn
miðja vega milli hans og þessarrar tóftar vottar fyrir öðru tóftar-
broti minna, er sést mjög óglögt; enn eigi nefnir sagan það; er því
líklegast, að þar hafi þá ekkert hús verið. Er líklegast, að Sturla
hafi numið þar staðar á hávaðanum, þá er hann kom fyrst á gerð-
ið. Sbr. „Sturla nam staðar er hann kom suðr um húsit, á milli
ok garðzins“ (bls. 37330—31). og „menn Sturlu nökkurir gengu fram
at garðinum ok námu þar stað, ok var þar völlr d milli ok þess
er Sturla stóð“ (bls. 384^____9). Gerðið er nú ekki slétt innán, nema
lítill bali sléttr syðst (sbr. „völlr á milli“), heldr er það komið í
smáþýfi og móa, enn þó grasi vaxið, nema hvað flög eru sum-
staðar utan í þúfum, þó að mest sé um það, þar sem garðrinn hefir
verið.
Sagan segir (Sturl.s. i. 37332—23): ,;Síðan gengu þeir (o: þeir
Sturla) upp ór garði (0: á Miklabœ, þar sem þeir voru nóttina áðr);
ok stefndu it efra til Víðivalla“, og er þá sýnilegt, að Stuila hefir
farið vestanhalt í áðrnefndri hæð milli bœjanna og ætlað að kom*
ast ofan á Víðivöllu, til þess að sameina sig við IColbein bróður
sinn, er þar hafði verið um nóttina, enn hefir séð, þá er hann kom
suðr fyrir hæðina, að ekki var kostr á að komast ofan á Víðivöllu,
11 *