Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Side 132

132
4 fet á hvern veg og af Hkri dýpt. J>ar fann eg enn vott af við-
arkolum og ösku. Siðan fann eg steina. biksvarta, er sýnilega höfðu
verið í sterkum eldi. Jeg skal geta þess, að einn af steinum þess-
um, sem var lítill, var brúnsvartr beggja megin, enn ljósari í miðj-
unni, svo sem hitinn hefði eigi tii fulls komizt í gegnum hann.
fað er því eitt einkennilegt við tóft þessa, að eftir miðju aðalhús-
inu var kolaaska. J>etta hefi eg fundið í fleirum hoftóttum, og
hljóta það að vera menjar eldanna, sem hafðir vóru í hofunum.
Siðan lét eg grafa ofan i dyr tóftarinnar, og grafa þar út í
gegnum hliðveggina, og reyndust þær á aðalhúsinu á hinum neðra
hliðvegg rétt við millumvegginn. Kampsteinarnir öðrum megin
voru ákaflega stórir og alls eigi úr lagi gengnir. enn hinum megin
vóru þeir meira fallnir í dyrnar. Á afhúsinu vóru dyrnar einnig á
neðra veggnum, nær því við hinn ytra gafl. J>ar var enn ákaflega
mikill kampsteinn, sem að öllu sýnist vera i sínum upprunalegu
skorðum, enn hinum megin vóru steinarnir hlaupnir inn. Fyrir
innan þær dyr fann eg mikið af grárri beinaösku og nokkuð af
svartri viðarkolaösku. Hvergi í tóftinni fann eg hinn minsta vott
af nokkurs konar gólfskán; þær eru sem kunnugt er margvíslegar,
og hugði eg að þessu mjög vendilega. Tóftin hafði því flestöll hin
fornlegu einkenni, er eg hefi fundið í öðrum hoftóftum og eg hefi
áðr frá skýrt.
Mörg eru stórkostleg og fornleg einkenni á Höfða, sem eg
hafði eigi áðr þekt. Fyrir neðan túnið er löng og breið mýri, sem
Öll hefir verið umgirt til forna. Að neðan liggr sá garðr upp til
beggja enda og kringum alt túnið. Að vestanverðu er hann sum-
staðar sokkinn ofan í mýrina, enn eftir honum gekk eg með manni,
er sýndi mér þar fornvirki þessi alt í kring. Túnið hefir því verið
fjarskalega breitt og þó all-langt. Annað fornt einkenni er landa-
merkjagarðr eða vörzlugarðr, sem erennídag nefndr Merkjag'arðr-
Hann skilr lönd jarðanna Höfða og Næfraness, enn þar í millum er
nokkuð löng bœjarleið. Garðrinn nær ofan úr háhlið og alt ofan
að sjávarmáii. Hann hefir allr verið hlaðinn úr grjóti, enn er nú mjög
niðrsokkinn og fornlegr, enda blásinn jarðvegr i kring og skriður.
Slíkan garð fann eg yfir þveran Haukadal framanverðan (Árb-
1883, bls. 2832). Niðr á Höfða-oddanum og út við ána á eyrinni
víðs vegar eru fjöldamargar tóftir á víð og dreif, allar mjög
fornlegar.
Fyrir ofan bœinn á Höfða er fjall langt, er gengr til austrs og
myndar syðri hlíð Hjarðardals. Alt þetta fjall austr að vissri öxl,
sem nefnist Jindafjall, er lágr háls, er liggr alla leið ofan að túninu
á Höfða og endar þar í rana eða tagli. Fjallið er enn í dag alt
austr að öxlinni nefndr Háls eða Hálsar. Svo er enn sagt að fara