Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Page 130

132
Jarðabókin 1711 nefnir ekki Keldnakot. Sýnir það, að þá er
byggðin þar alveg gleymd, og leifar bygginga horfnar að líkindum
undir sandskafla eða grastorfur, með því að þá er Gottskálk Þórðar-
son kominn að Keldum og búinn að vera þar þingaprestur í 20 ár.
Má því varla ætla, að í Keldnakoti hafi búið verið nokkurn tíma eftir
árið 1600.
28. Alda. Umhverfi. Vestan við Lághraunið nýnefnda rísa öldu-
melar berir, með hólum tveimur háum, er nefnast einu nafni Öldur.
Nyrðri hæðin er fyrirferðarmeiri og nefnd Háalda. Norðan að Öld-
unum hefir runnið Keldnahraunið, sem endar með hárri brún þvert
til norðurs frá Háöldu. Milli aldnanna og hraunbrúnar er vik, langt og
mjótt. Þar var gras langt fram á öldina sem leið, nefnist Kippings-
dalir. Líklega af því, að þar gátu ferðamenn kippt út úr hesti, í sand-
auðninni milli Keldna og Reyðarvatns. — Líka var grasvöllur í skjóli
vestan við Öldurnar fram á 19. öld og hét Harðivöllur. Þarna hjá
Öldunum er nú aðalleiðin (en var áður ein af þremur) í vesturátt frá
Keldum. Fyrir rúmri öld var ekki meira blásið en svo austan í Öld-
unum, að þar sáust 30 götur samhliða í moldinni. Vestan undir brún
Keldnahrauns er annað hraun lægra (sama og Gildruhólshraun?),
kallað Kóngshólshraun. Nær það fast niður að miðri Háöldu. Þar á
milli er Hraunlækjarbotn, efsta uppspretta Reyðarvatnslækjar, og er
uppsprettan hornmark milli landa Keldna, Stokkalækjar og Reyðar-
vatns. — Meðan landnyrðingsveðrin voru að róta jarðvegi og sandi
af Seltungum og Knæfhólaheiði 1882 og þar á eftir, skefldi yfir
Hraunlækjarbotninn og flæmdi svo lækinn neðan við hallann langt
út á Nýgræður (sbr. bls. 95). Nú sést þó uppsprettan, og lækurinn er
búinn að ná aftur gamla farvegi sínum.
Rústir. Dálítinn spöl niður með læknum að sunnanverðu í landi
Stokkalækjar eru rústir þær, er eg gef ekki annað nafn en Alda. Nærri
eru þær læknum, í slakka, neðst vnv. í Háöldu. Á mel og sandi sést
þar talsvert af aðfluttu mógrjóti og helluklumpum en lítið hraungrjót.
Hefir það allt verið hulið jarðvegi þar í nánd og því byggt úr torfi
að mestu leyti. Ekki mótar þar fyrir neinu sérstöku hússtæði, enda
hefir leysingavatn ofan úr ölduslakkanum rótað þar nokkuð til og
gert rás í sandinn. Fundizt hafa þarna bein og einhver fleiri merki
til mannabyggðar. Tel eg líklegra, að það hafi verið skammætt forn-
býli en sel frá Stokkalæk eða ,,sumarhús“ frá fornöld. — Varla er
líklegt, að hjá almenningi hafi verið ofið í vefstól í seli eða sumar-
húsum. En hér hafa m. a. fundizt kljásteinar.
29. Austasta Reyðarvatn. ByggSarleifar, sýnilegar. Þar tel