Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Síða 143

145
og stekkur.1 Vegurinn milli Odda og Keldna var bak við gamla bæinn,
en bílvegur nú neðan við það bæjarstæði, skáhallt niður brúnina.
Fagurt bæjarstæði hefir verið þar og víðsýnt mjög í allar áttir. En
vatnsvegurinn að læknum, milli Hofanna, hefir verið langur og slæm-
ur í ófærð og hálku á vetrum. Leifar hafa sézt af garði, um 400
faðmar, sem getið hefir verið til, að væri gangbrú að vatnsbólinu. Líka
er sagt, að sézt hafi fyrir rétt mikilli niður á sléttunni, ekki alveg
hringlaga, en 16 faðma í þvermál. (Hestarétt þeirra, er hofið sóttu?).
Svo og enn meiri girðingar. En lítið eða ekkert mun sjást fyrir þessu
nú orðið. Sama er að segja um bæjarrústirnar sjálfar, þær eru enn
og hafa verið um áratugi huldar undir hrúgaldi miklu af blöðku og
ýmiskonar gróðri. Eru og sjálfar lítils virði, bæði af grjótleysi að
líkindum og margföldum kumbalda á síðustu öldum þar. Hólar tveir
eru á þessum stað, og fullyrt, að bærinn hafi staðið á eystri hólnum,
þar hafi fundizt mikið af beinum, ösku og járnarusli, og þangað hafi
stefnt garðurinn frá læknum. Þarna fór eg um sumarið 1946, en gat
ekkert séð markvert, nema vott af húsrúst nokkuð stórri, sa. frá
eystri hólnum, á dálítið lægri stað og í nokkrum halla. Kynni að vera
smiðjurúst. f tilvitnaðri grein Sigurðar Vigfússonar telur hann sjást
fyrir þrem húsarústum, einnig, að löngu áður hafi fundizt gömul öxi
skammt austar, sem þó varð notuð, slitin upp og eyðilögð, sömuleiðis
að í Rangá hafi fundizt brýni, 5 kvartel rúmlega að lengd (tæpa 80
sm), er hann keypti til Forngripasafnsins. (Þjms. 2450).2
Bœrinn fluttur. Sigurður segir líka eftir Ingigerði, móður Jóns
bónda á Hofi, að einn af ættfeðrum manns hennar, Jón Filippusson
lögsagnari, hafi flutt bæinn á Hofi þangað niður eftir.
Nú sést það fyrst um Jón Filippusson í kirkjubókum Odda, að þar
í sókn (sennilega á Hofi) fæðist barn hans (Egill) og konu hans,
Þórhildar Steinsdóttur, 25. 5. 1756. (Ekki sést, að þau hafi átt fleiri
börn allt til 1774, en bæði eru þá á lífi). Jón Filippusson er á lífi
1784 — ef til vill hættur búskap. — Sýnist því líklegast, að bærinn
hafi fluttur verið milli 1760 og 80. Árið 1766 var Heklugos mikið
og „landskjálftar miklir á Suðurlandi, svo nokkrir bæir féllu til
grunna“. Og „fyrir alþing voru 10 jarðir í eyði af öskufalli eystra“.
,,Þá var kallað sandvor“. (Árferði). Einnig var þá ísár eitt hið mesta
1) Um þetta allt nánar: rannsókn Sigurðar Vigfússonar, sjá Árbók Forn-
leifafélagsins 1892, bls. 50.
2) Heinarbrýni minna, en þó gildvaxið, ferstrent og gerðarlegt, á 3.
kvartel að lengd, var til á Keldum, notað á gæruhnífa o. fl., og eggjaði vel.
Árbók Fornleifafélagsins —10