Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Side 152

154
vatn. Má líklegt þykja, að þar hafi verið bæjarlindin, meðan völlur
allur í nánd var þakinn loðnu grasi og víðikjarri. Án lítillar lindar
hefði verið næsta langt — ekki minna en 140 faðmar — bratt og
erfitt í ófærð og hálku, að sækja neyzluvatn niður í Hróarslæk.
Meiri byggZarleiíar. Eigi verður nú séð móta fyrir leifum af fjósi
og hlöðu eða heygarði nær bæjarstæðinu en fyrir austan næsta öldu-
nef. Er það nokkru lengra en vanalegt er á fornaldar stórbýlum eða
um 115 faðmar, og þykir mér þó þann veg líklegra, en að verið hafi
annað býli. Eru þar dreifar af smágrjóti sams konar og á bæjar-
stæðinu. Þær ná yfir nærfellt 20X10 faðma, og eru í dæld uppi á
brúninni, svo að þarna hefir verið að mun skýlla á fjósi og heyjum,
og þar mun hafa verið önnur vatnslindin rétt hjá. Ekki fann eg neinn
órækan vott um heimilisbústað þarna, en það tel eg vafalaust á fyrr-
nefnda staðnum. Fyrir utan hinar miklu grjótdreifar fann eg í þeim
að vestanverðu 16 litla blágrýtissteina, ávala og með náttúrlegum göt-
um í gegn. Held eg, að þeir hafi verið notaðir í vefstól sem kljásteinar.
Auk þess var stærri sökkusteinn úr grásteini, sívalur jafnt til beggja
enda, dálítið flatvaxinn, um 16 sm á lengd og 20 sm ummáls, með
klappaðri rauf fyrir band um miðjuna að endilöngu. Sprunginn var
hann nærri þvert um miðju, en hékk þó saman. Langt aðfluttir hljóta
allir þessir steinar að vera. (Kljásteinar frá Noregi?).
Til minningar um Eilíf hlóð eg þarna á móklöpp (,,eilífa“!) vörðu
nógu lága (tæplega 1 m) úr beztu steinum og hellum, og lagði þar um
kring hellublöð til að hlífa blæstri. Lét svo kljásteinana alla og sökkuna
þarna efst á vörðuna. — Og mælist til, að enginn hreyfi við þessu eða
flytji burt, nema þá í Þjóðminjasafnið í Reykjavík.
Leifar hellublaða og smásteina sjást líka milli nefndra rústa og eins
nokkuð austar en eystri rústin er. Lítur helzt út fyrir, að þar hafi verið
einstök hús eða smákofar.
44. Gröf. Hún var mikil jörð og góð, byggð úr landi Oddans
litla, sjálfsagt mjög snemma á öldum, þótt ei sé hennar getið fyrr en í
elzta máldaga Oddastaðar, sem er talin vera frá 1270 (en er vafa-
laust mikið eldri að stofni til. Þar er líka getið um Gauksstaði, en
ekki Litla Odda). Bærinn var 3—4 km ofar en Litli Oddi, nærri
Hróarslæk, og stóð á litlum hálsrana, sv. undir endanum á langri
öldu: Bjallanum í Grafarnesi. Gróið er alveg yfir rústirnar og þar í
kring, svo að ekki sér móta fyrir bæjartóttum eða öðru en nýlegri
kofatótt. Bjallinn er jafnhár sandinum að vestanverðu, með djúpri
geil á milli. Er og Grafarnesið allt miklu lægra en sandurinn, og