Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1890, Blaðsíða 30

142
er orðinn svo slitinn að hann hefur misst 2 af
hundraði af þunga sinum, þá er þjóðbankinn í Dan-
mörku skyldur að leysa hann inn. Sömuleiðis get-
ur sá sem kemur til amtmanna með tuttugu króna virði
í smápeningum fengið gull fyrir þá, þetta eru ákvarð-
anir í peningalögunum 23. maí 1873.
þó það sje ekki alveg nauðsynlegt, þá vil jeg
þó minnast hjer á ýmsar kenningar um peninga-
fótinn, eða hvað ætti að vera peningar. Gullið er
ágætt til að borga með því stórfje og erlendar
skuldir, því það er svo hægt að flytja það, þegar
svo mikið verð er eins lítið fyrirferðar og í því er.
Svo hefur verið talað um, hvort ekki ætti að hafa
bæði gull og silfur fyrir peninga og láta þau ganga
jafnhliða. En ef þau gengju jafnhliða, þá fylgdi af
því, að breytingar á verði peninganna yrðu meiri.
Landið, sem hefði það svo, hefði í rauninni einn pen-
ingafót, og það væri sá málmurinn, sem ódýrari
væri í það skiptið; bankarnir og kaupmennirnir
keyptu hinn og sendu hann út. Nú er um að gjöra
að hafa peningaverðið sem stöðugast. og því er að-
ferðin óheppileg.
Að hafa silfur eingöngu er þá ein aðferðin; það
er hentugt innanlands, en í erlendum viðskiptum er
mikill hængur á því. þær þjóðir, sem hafa gullfót-
inn eða gullpeninga, vilja ekki taka það, og svo
kostar 28 sinnum meira að senda 1 millión í silfri
en 1 millión í gulli. Hjer við bætist, að verta er
að móta silfur, en gull — gullið er svo bljúgt, —
silfrið slitnar aptur minna. Að hafa gull eingöngu
væri ekki unnt, vegna þess að ef gjöra skyldi smá-
peninga úr þvi, þá væru þeir minnstu svo litlir, að
þeir yrðu ekki handsamaðir.
Menn hafa því haft fjórðu aðferðina, það er að