Aldamót - 01.01.1902, Page 172

176
hann hafi skoðanir sfnar frá öðrum eSa hafi orðið fyrir áhrifum ann-
arra. Hann ber enga lotningu fyrir áliti þeirra, sem aSrir beygja sig
fyrir, en vill ætíð vera sá, sem mest veit og mestu ræður bæSi í orði
og verki. Hann vill því ekki beygja sig fyrir áliti annars manns né
undir hans forustu, en hefir sterka tilhneiging til aS brjóta bág við
hvorttveggju, og það eins, þó hann geti engan annan ávinning af því
haft en að sýna sjálfstæði sitt. Að eðlisfari er hann ákveðinn and-
vígismaður, og í stjórnmálum er hann fylsti lýðveldismaður, og fylgir
réttarkröfum einstaklingsins út í yztu æsar. Yfirleitt er hann vinur
allra framfara, og sjálfsstæðisþrá hans og frjálslyndi ótakmarkað.
Alt fullveldi og stjórn að ofan er honum á móti skapi; finst honum þá
kosti sínum þröngvað. I trúarbrögðum er hann oft fullkominn skyn-
semistrúarmaður. Trúarákafi og skortur á umburðarlyndi liggur
honum fjarri. Hann heimtar fullkomið frelsi fyrir persónulega sann-
færing hvers manns. Hjá honum ber yfir yfirleitt mest á vitsmuna-
manninum, sem krefst þess, að skynsemin hafi ótakmarkað vald yfir
tilfinningum, skapbrigðum og leyndardómum trúarinnar.1 ‘
Þetta er einungis ofurlítið sýnishorn af þessari
lundarlýsing Islendingsins. Rúmiö leyfir ekki, aö hér
sé meira tekið. En þar sem þetta má heita fyrsta
tilraun til að lýsa íslenzkum lundareinkennum, er
óhætt að segja, að hér höfum vér fyrir oss lang-frum-
legasta kaflann í bókinni. Höfundurinn ætlast ekki
til þess, að þessi lýsing hans tæmi efnið; síður en svo.
En það er eins konar fit, sem prjóna mætti langan
sokk við. Og flestum mun koma saman um, að fitin
hafi tekist vel, þó margt mætti segja um einstök atriði,
enda eru hér ekki nema bendingar í áttina. Eg fæ
ekki betur séð, en dr. Valtýr eigi þökk og heiður skil-
inn fyrir bókina. Danir ættu að geta dæmt um
íslenzk mál af miklu meiri þekkingu og viti hér eftir
en hingað til.
Bókmentafélagift hefir gefið út vanabækur sínar árið, sem leið,
eða'rétlara sagt þær bækurnar, sem allir áttu von á. Tímaritið færir
mönnum grasafræðisritgjörð eftir Guðmund G. Bárðarson um rán-
jurtir. Ólafur Davíðsson lýkur við ritgjörð sína um íslenzkar kynja-
verur í sjó og vötnum. Torleifur H. Bjarnason leggur til myndarlega
lýsing á Svisslandi, bæði fróðlega og skemtilega, þótt of lík sé hún rit-
gjörð í alfræðisbók til að vera vel áheyrilegur fyrirlestur. Jón Ólafs-
son ritar um fyrirkomulag, röðun og skrásetning við smá bókasöfn.