Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 24

Andvari - 01.07.1962, Side 24
134 ELSA E. GUÐJÓNSSON ANDVABI einlcum lcirkjugripum, hér á landi,28 og varð vel ágengt. Einmitt á hennar vegum safnaðist meiri liluti refilsaumsklæða þeirra, sem nú þekkjast, til Kaupmanna- hafnar á fyrri hluta aldarinnar. Múla- klæðið var þó ekki í þeirra hópi, enda mun fornleifanefndinni aldrei hafa borizt vitneskja um það. í bréfi Skúla Tómas- sonar, prests í Múla, til nefndarinnar 1817, nefndi hann patínu, skírnarfat og maríulíkneski, en minntist ekki einu orði á altarisklæðið.28 Skráðar heimildir um eignir Múlakirkju skera ekki úr um, hvort klæðið í Enschede sé þaðan komið. í máldaga kirkjunnar frá 1394 voru nefnd fjögur altarisklæði vond og eitt að auki.30 Ekki var þeim lýst að öðru leyti. 1 næstu heimild, sem til er um eignir Múlakirlcju, vísitazíugerð frá 1429, er sagt, að allt sé „eftir því sem gömul registra til segja",31 og eru þar næst taldir upp þeir munir, sein kirkjunni liafa áskotnazt síðan. Meðal þeirra er altaris- klæði, sem hústrú Margrét gaf, en Mar- grét var dóttir Bjarna lúrðstjóra Ólafsson- ar og kona Mrafns lögmanns Guðmunds- sonar. Ekki getur þó altarisklæði Margrét- ar verið það, sem nú er í Twenthesafni, sé áður skráð tímakvörðun rétt. Engar heimildir fundust síðan um skrúða kirkj- unnar fyrr en 1489, en þá var getið í reikningsgrein, að séra Magnús Jónsson hefði lagt kirkjunni til hökul og kór- kápu.32 I máladaga frá 1491 var kirkjan talin eiga fjögur altarisklæði, og var auk þess sagt frá því, að Jón djákni Finnboga- son, sem varð prestur í Múla það sama ár og þjónaði þar til 1524, hefði árið 1490 lagt til kirlcjunnar kórkápu, merki, kopar- stiku, corpóral og kirkjubjór fyrir tvö hundruð.33 Virðist því engin fjarstæða að ætla, að Jón, er síðar varð príór á Möðru- völlum til dánardægurs 1546, hafi á prest- skaparárum sínum í Múla gefið til Icirkj- unnar altarisklæði það, sem hér um ræðir. Að sjálfsögðu er einnig hugsanlegt, að það hafi verið gefið kirkjunni síðar og af öðr- um aðilum. En eklci var getið um klæði kirkjunnar aftur fyrr en í máladaga frá 1553 og þá aðeins sagt, að kirkjan ætti þrenna altarisbúninga.34 í máldaga frá 1563 var enginn kirkjuskrúði nefndur.35 Refilsaumað altarisklæði var fyrst slcráð í vísitazíum Múlakirkju árið 1644 og þá á þessa leið: „Altarisklæði fornt með rcfil- saum“.3B Árið 1665 var nefnt „altaris- klæði með refilsaum gamalt og slitið, þó brúkanlegt."37 Síðan var klæðisins getið, svo elcki verður um villzt, í flestum vísi- tazíurn þar til 1828. I vísitazíubók Múla- kirkju frá 1847 var þess ekki getið; aðeins sagt, að kirkjan virtist „vera rétt viðlílca á sig komin og til er greint í undanfarinna ára vísitazíum liennar".38 Sýnist í fljótu bragði mega af því ráða, að klæðið hafi þá enn verið í kirkjunni, en það þarf þó alls ekki að vera, því að ekki var þcss alltaf getið í vísitazíum, þótt einhver skrúði hefði horfið úr kirkjunum. Er glöggt dæmi um þetta frá Grenjaðarstaða- kirkju.30 Eklci skal það þó rakið hér, en óhætt mun að gera ráð fyrir, að refil- saumaða klæðið hafi getað horfið úr Múla- kirkju hvenær sem er eftir 1828. En hvernig gæti altarisklæði úr Múla- kirkju eða annarri kirkju íslenzkri hafa borizt til Enschede í Hollandi? Er frú Kalf spurðist fyrir um uppruna klæðisins hjá forstjóra Twenthesafnsins, félck hún þau svör, að lclæðið licfði verið í eigu safnara nokkurs í Miinster í Westfalen í Þýzkalandi, þegar safnið keypti það árið 1933 eða 19 34.40 Frekari upplýsingar voru ekki fáanlegar. Að svo stöddu er þess vegna aðeins hægt að leiða að því getum, hvernig klæðið hafi lcomizt frá íslandi til Munster. Er líklegast, að þar liafi crlendur ferða- maður verið að verlci. í formála að skýrslu forngripasafnsins 1868 minnist Sigurður
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.