Andvari

Volume

Andvari - 01.07.1962, Page 42

Andvari - 01.07.1962, Page 42
152 JÓHANN S. HANNESSON ANDVARI skólarnir geta ekki án verið. Því að skólamál eru of mikilvæg og of alvarleg til þess, að nokkurn tíma sé óhætt að gefa þau með öllu á vald þeirra tiltölu- lega fáu manna, sem skipuleggja kennslu- mál og framkvæma skólalöggjöf og skóla- reglugerðir. Þegar gefa á öldinni okkar heiti, er venja að kenna hana við kjarnorku eða tækni, iðnað eða vísindi. Það mætti ekki síður kenna hana við skóla. Sið- menntað þjóðfélag á okkar dögum er skólaþjóðfélag, í þeirn skilningi, að án víðfaðma skólakerfis getur það ekki stað- izt. Og hlutur skólanna fer sívaxandi; þeir eru smátt og smátt að taka að sér allt uppeldi í þjóðfélaginu, ekki aðeins liið tæknilega og fræðilega uppeldi — „kennslu" í þröngum og gamaldags skiln- ingi — heldur einnig hið siðferðilega og félagslega uppeldi. Jafnvel í þjóðfélagi af þeirri gerð, er íslendingar búa við, þar sem síður en svo er stefnt að upplausn fjölskyldunnar eða reynt að draga úr þjóðfélagslegum áhrifum heimilisins, er skólunum í æ ríkara mæli falið að ala börnin upp. Ideimilin afsala sér æ fleiri skyldum — og jafnvel réttindum — í hendur skólanna, og kennurum er ætlað að ganga nemendum rneir og meir í for- eldra stað. Ef ég fer hér með rétt mál, er augljós þörfin á vakandi áhuga á skólamálum, ekki aðeins hjá þeim, sem sérstaklega látá velferð barna og unglinga til sín taka, lieldur hjá öllum landslýð, áhuga, sem sízt ætti að vera minni — þótt hann mætti gjarnan vera skynsamlegri og íhug- ulli ~ en áhugi manna á almennum stjórnmálum, enda má það til sanns veg- ar færa, að skólamál séu allra stjórnmála mikilvægust. Og þessi þörf á áhuga og umhugsun er þeim mun meiri, sem sú stefna — eða hreyfing, eða hreyting, eða hvað maður nú á að kalla það — sem skapað hefir skólunum jafn gífurlega stórt hlutverk og raun er á, er ekki nema að litlu leyti valin af okkur sjálfum í sam- ræmi við vísvitandi óskir okkar og raun- verulegar þarfir, heldur er henni þröngvað upp á okkur af atburðarás samtímans, sem við höfum harla lítið taumhald á. Að vísu er það ef til vill ekki vel að orði komizt, að segja, að því, sem hér hefir gerzt í skólamálum á síðustu hálfri öld, hafi verið þröngvað upp á okkur; það er vissulega ekki ætlun mín að harma það eða lasta, þótt orðalag mitt kunni að virðast benda í þá átt. Sannleikurinn er sá, að við höfum tekið þessari fram- vindu tveim höndurn og ýtt undir hana af fremsta megni — og ekki að ástæðu- lausu. Því að þróun skólamálanna er óað- skiljanlegur þáttur þeirra allsherjarbreyt- inga á þjóðfélaginu, sem við hingað til höfum verið sammála um — og erum enn að mestu sammála um — að kalla framfarir. Engu að síður vil ég leggja áherzlu á það, að um fullt og frjálst val af okkar hálfu hefir ekki verið að ræða. Sjálft eðli þjóðfélagsbreytinganna bannar það, að nokkurn tíma verði til fulls kosið á þjóðskipulag eða þjóðfélagsástand. Þjóð- félagið er óendanlega fjölbreytt og flókin heild, þar sem hvað tvinnast saman við annað á svo margvíslegan hátt, að erfitt er eða ógerlegt að rekja hvern þátt til enda. Þeim fræðigreinum, sem við köll- um þjóðfélagsvísindi, fleygir að vísu fram, og við þau eru af gildurn orsökum tengdar miklar vonir. En enn sem komið er höfum við furðu lítið lært að taka þau i okkar þjónustu — nema þá helzt þar, sem sízt skyldi, sem sé í stjórnmála- og viðskiptaáróðri. Við erum enn furðu nær- sýn og skammsýn, þegar um það er að ræða, að stofna vísvitandi til breytinga á
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.