Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 88

Andvari - 01.07.1962, Side 88
198 GYLFI Þ. GÍSLASON ANDVARI menningarlífi, þá var ekki aðeins nauð- synlegt aS kunna aS hagnýta gæSi lands og sjávar, ekki aSeins nauSsynlegt aS skilja gildi frelsis og frjálslyndis, licldur varS þjóSin einnig aS finna, aS hún væri andlega sjálfstæS, skapaSi ekki aSeins nýjan auS, heldur einnig nýja menningu. í veraldlegum skilningi höfSu Islendingar skrimt eftir þúsund ára búskap á íslandi. En í andlegum skilningi höfSu þeir staSizt storma lífsbaráttunnar sent þjóS. Sagan, sem liér gerSist, greinir ekki frá fólkorustum cSa öSru, sem taliS verSi til veraldarsögu. En hún greinir frá meiru en þrotlausu stríSi viS óblíSa náttúru. Hún greinir frá meiru en valdastreitu og baráttu gegn erlendum yfirráSum. Kjarni hennar er frásögn af andlegu starfi, af fornurn bókmenntum, sem urpu Ijóma á NorSurlönd, af aldalangri sam- ItúS örbirgSar og skáldskapar. Þetta sam- hengi íslenzkrar menningar mátti ekki rofna. Þess vegna er eSlilegt, aS spurt sé, hvort íslendingar hefSu getaS orSiS sjálf- stæS þjóS, án þess aS menning þeirra endurfæddist. I lvers virSi gat þaS orSiS þeim aS verSa sjálfbjarga, ef þeir í mcnn- ingartilliti hefSu orSiS eftirbátar forfeSr- anna, sem þrátt fyrir sára fátækt sína voru miklir bókmenntamcnn? HefSu íslend- ingar haldiS sjálfsvirSingu sinni, ef öldin tuttugasta hefSi aSeins fært þeim aukinn mat, fegurri klæSi, betri hús, en ekki nýjar bókmenntir, enga andlega endur- reisn? Hversu lengi heldur sú þjóS sjálf- stæSi sínu, scm glatar sjálfsvirSingu sinni? Og hefSi heimurinn taliS þaS full- gilda sönnun þess, aS fífldjörf tilraun þessa fámenna hóps á eyjunni undir norSurljósunum til þess aS vera sjálf- stætt fólk hefSi heppnazt, þótt hann hefSi þar nóg aS híta og brenna, ef hann hefSi ekkert til menningar heimsins aS lcggja? HefSu þcssir menn, sem kalla sig íslendinga, ckki getaS framleitt ennþá meira og húiS viS ennþá bctri kjör, ef þcir hefSu starfaS í nokkrum stórverksmiSj- um meSal milljónaþjóSar og húiS viS nokkrar götur í heimsborg? En ef þetta fólk, ef þessi litla þjóS, auk þess aS afla sér góSs viSurværis meS ötulu starfi og í vinsamlegri samvinnu viS aSrar þjóSir, auSgar líf sitt og annarra meS afrekum í bókmcnntum og listum, ef hún ekki aSeins eflir framfarir meS nýrri verk- menningu, heldur eykur þroska meS nýrri hugmenningu, þarf þá frekari vitna viS um þaS, aS tilraunin hafi heppnazt, aS hiS ótrúlega hafi gerzt, aS hin smæsta meSal smáþjóSa eigi ekki aSeins tilveru- rétt, heldur hafi hlutverki aS gegna í heimsmenningunni? ÞaS er íslendingum ómetanlegt, aS þeir á tuttugustu ökl skuli hafa eignazt rithöfund, sem sýndi ekki aSeins þeim sjálfum, heldur heiminum öllum, aS gikli þjóSa fer ekki eftir höfSatölu þeirra, aS sú barátta Islendinga fyrir sjálfstæSi sínu, sem ýmsum þótti á sínum tíma von- lítil og öSrum heimskuleg, var réttmæt. Ekki aSeins viS, sem nú lifum, heldur allar óbornar kynslóSir Islendinga eiga Halldóri Kiljan Laxness þakkarskuld aS gjalda fyrir þaS, aS hafa á hyltingatím- um tæknialdar skapaS íslenzkar bók- menntir, sem varSveittu tengslin viS fornan menningararf þjóSarinnar og varpa nú sams konar ljóma á bernskuár endurheimts sjálfstæSis íslendinga og fornbókmenntirnar urpu á þjóSveldi hennar. Mesti rithöfundur íslendinga til forna, Snorri Sturluson, lifSi á þeirri öld, er þeir förguSu sjálfstæSi sínu. Afrek hans og annarra höfunda sögu- aklar voru löngum rök fslendinga fyrir rétti sínum til aS endurheimta þaS. ÞaS er gæfa fslands, aS þeir skuli nú á þessari ökl, cr þcir gerast sjálfstæSir á ný, hafa eignazt rithöfund, er her nafn íslands út um hciminn á viS Snorra Sturluson,
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.