Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Síða 88

Andvari - 01.07.1962, Síða 88
198 GYLFI Þ. GÍSLASON ANDVARI menningarlífi, þá var ekki aðeins nauð- synlegt aS kunna aS hagnýta gæSi lands og sjávar, ekki aSeins nauSsynlegt aS skilja gildi frelsis og frjálslyndis, licldur varS þjóSin einnig aS finna, aS hún væri andlega sjálfstæS, skapaSi ekki aSeins nýjan auS, heldur einnig nýja menningu. í veraldlegum skilningi höfSu Islendingar skrimt eftir þúsund ára búskap á íslandi. En í andlegum skilningi höfSu þeir staSizt storma lífsbaráttunnar sent þjóS. Sagan, sem liér gerSist, greinir ekki frá fólkorustum cSa öSru, sem taliS verSi til veraldarsögu. En hún greinir frá meiru en þrotlausu stríSi viS óblíSa náttúru. Hún greinir frá meiru en valdastreitu og baráttu gegn erlendum yfirráSum. Kjarni hennar er frásögn af andlegu starfi, af fornurn bókmenntum, sem urpu Ijóma á NorSurlönd, af aldalangri sam- ItúS örbirgSar og skáldskapar. Þetta sam- hengi íslenzkrar menningar mátti ekki rofna. Þess vegna er eSlilegt, aS spurt sé, hvort íslendingar hefSu getaS orSiS sjálf- stæS þjóS, án þess aS menning þeirra endurfæddist. I lvers virSi gat þaS orSiS þeim aS verSa sjálfbjarga, ef þeir í mcnn- ingartilliti hefSu orSiS eftirbátar forfeSr- anna, sem þrátt fyrir sára fátækt sína voru miklir bókmenntamcnn? HefSu íslend- ingar haldiS sjálfsvirSingu sinni, ef öldin tuttugasta hefSi aSeins fært þeim aukinn mat, fegurri klæSi, betri hús, en ekki nýjar bókmenntir, enga andlega endur- reisn? Hversu lengi heldur sú þjóS sjálf- stæSi sínu, scm glatar sjálfsvirSingu sinni? Og hefSi heimurinn taliS þaS full- gilda sönnun þess, aS fífldjörf tilraun þessa fámenna hóps á eyjunni undir norSurljósunum til þess aS vera sjálf- stætt fólk hefSi heppnazt, þótt hann hefSi þar nóg aS híta og brenna, ef hann hefSi ekkert til menningar heimsins aS lcggja? HefSu þcssir menn, sem kalla sig íslendinga, ckki getaS framleitt ennþá meira og húiS viS ennþá bctri kjör, ef þcir hefSu starfaS í nokkrum stórverksmiSj- um meSal milljónaþjóSar og húiS viS nokkrar götur í heimsborg? En ef þetta fólk, ef þessi litla þjóS, auk þess aS afla sér góSs viSurværis meS ötulu starfi og í vinsamlegri samvinnu viS aSrar þjóSir, auSgar líf sitt og annarra meS afrekum í bókmcnntum og listum, ef hún ekki aSeins eflir framfarir meS nýrri verk- menningu, heldur eykur þroska meS nýrri hugmenningu, þarf þá frekari vitna viS um þaS, aS tilraunin hafi heppnazt, aS hiS ótrúlega hafi gerzt, aS hin smæsta meSal smáþjóSa eigi ekki aSeins tilveru- rétt, heldur hafi hlutverki aS gegna í heimsmenningunni? ÞaS er íslendingum ómetanlegt, aS þeir á tuttugustu ökl skuli hafa eignazt rithöfund, sem sýndi ekki aSeins þeim sjálfum, heldur heiminum öllum, aS gikli þjóSa fer ekki eftir höfSatölu þeirra, aS sú barátta Islendinga fyrir sjálfstæSi sínu, sem ýmsum þótti á sínum tíma von- lítil og öSrum heimskuleg, var réttmæt. Ekki aSeins viS, sem nú lifum, heldur allar óbornar kynslóSir Islendinga eiga Halldóri Kiljan Laxness þakkarskuld aS gjalda fyrir þaS, aS hafa á hyltingatím- um tæknialdar skapaS íslenzkar bók- menntir, sem varSveittu tengslin viS fornan menningararf þjóSarinnar og varpa nú sams konar ljóma á bernskuár endurheimts sjálfstæSis íslendinga og fornbókmenntirnar urpu á þjóSveldi hennar. Mesti rithöfundur íslendinga til forna, Snorri Sturluson, lifSi á þeirri öld, er þeir förguSu sjálfstæSi sínu. Afrek hans og annarra höfunda sögu- aklar voru löngum rök fslendinga fyrir rétti sínum til aS endurheimta þaS. ÞaS er gæfa fslands, aS þeir skuli nú á þessari ökl, cr þcir gerast sjálfstæSir á ný, hafa eignazt rithöfund, er her nafn íslands út um hciminn á viS Snorra Sturluson,
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.