Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Síða 98

Andvari - 01.07.1962, Síða 98
208 SVERÍUR KRISTJÁNSSON ANDVAllI urinn eða Hólmsverzlun. Hólmurinn, sem hér er átt við, var vestan Efferseyjar- granda, og eru þar nú ekki annað eftir en sjóbarin sker, sem koma upp úr sjó við fjöru. Á 17. öld voru verzlunarhúsin flutt út í Effersey, en verzlunarstaður- inn kallaður eftir sem áður Hólmurinn, og Reykjavíkurhöfn hét Holmens Havn í rnunni þeirrar tíðar manna. Rlólmskaupstaðar er fyrst getið á öndverðri 16. öld, virðist þá vera orðinn helzti verzlunarstaður við Faxaflóa, og höfðu þýzkir kaupmenn frá Brimum þar aðsetur. Þegar einokunarverzlun var komið á 1602 sigldu þangað Málmeyjarkaupmenn. Um miðja 17. öld berast miklar kvartanir vegna verzlunarinnar í Hólminum. Til er kæra frá Þórði Hinrikssyni sýslu- manni í Borgarfjarðarsýslu yfir höndlun í Hólmskaupstað: Þar er maur í méli, járnið ónýtt, rúgmjölið mengað pækli úr salt- og síldartunnum, brennivínið stundum hlandað sjó eða vatni. Og segir í kærunni með nokkrum þótta: Svo höfum vér og nægan skilning fengið sjálfir að hlanda brennivínið eftir vorri hugarlund. Þá var einnig sagt, að mjöðurinn, sem Hólmskaupmenn seldu, líkt- ist ediki, en danskt öl væri selt sem lýbskt, og þóttu það vond kaup. Sarna ár og kæra þessi var skrifuð var „borið fram í lögréttu til ákenningar og prófs víns úr Hólmi, og virtist þeinr það smökkuðu, hvorki hafa þann farfa eður smekk, sem almennilegt vín er vant að hafa, og af prestunum er communicerað söfn Jo << uounum. Reykjavík og þær sveitir, sem sóttu verzlun í Hólminn hafa því eklci farið varhluta af blessun einokunarverzlunarinnar, og sömu sögu höfðu flestar byggðir íslands að segja. Það er ekki fyrr en heilli öld síðar, að aftur heyrast kvartanir um verzlunarhagi í Hólmskaupstað, nokkru eftir að byggingar stofnana Skúla Magnússonar risu þar upp og ný öld virtist gengin í garð í hinum gamla verzl- unarstað. í fyrsta skipti í sögu íslands skyldi komið upp verksmiðjuhúsum að þeirrar tíðar hætti, iðju, sem rauf ramrna hins forna handiðnaðar sveitanna. Til þess þurfti að reisa mörg ný hús á hinni gömlu landnámsjörð, og tók Skúli til óspilltra málanna. Hús stofnananna, eða „Innréttinganna" eins og þær voru venjulega kall- aðar, voru byggð meðfram Aðalstræti, er varð fyrsta gata Reykjavíkur, upphaf- lega aðeins troðningur eftir verkafólk stofnananna. Húsin lágu frá suðri lil norðurs og skulu þau talin hér í þessari röð: 1. íbúðarhús forstjórans, austan núverandi Aðalstrætis og skammt norður af gamla kirkjugarðinum, úr timbri, fyrir norðan það var fjós; 2. dúkvefnaðarhús, 3. klæðavefnaðarhús, bæði úr timhri, vestan Aðalstrætis og andspænis íbúðarhúsinu; 4. spunahús, lá upp með Grjótagötu, sennilega úr torfi og grjóti; 5. geymsluhús, lá sunnan Grjóta- götu, varð síðar lóskurðarstofa, var úr tirnbri; 6. smíðahús, 7. sútarahús, 8. beykis- búð, 9. eldhús, 10. búr, 11. eldiviðarhús og 12. hjallur. Sjö hin síðasttöldu hús
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.